Postoji pet profila sna – šta mogu da otkriju o vašem zdravlju

Tim naučnika identifikovao je pet različitih profila sna koji povezuju kvalitet nečijeg spavanja sa različitim zdravstvenim, psihološkim i životnim performansama.

Naučna saznanja o snu i dalje su veliki izazov za istraživače, i to polje je nedovoljno analizirano i nejasno u mnogim aspektima. Za potrebe nove studije, naučnici su ispitali višestruke parametre kvaliteta sna i to – kako su oni povezani sa različitim ishodima.

Analizirali su informacije prikupljene od 770 zdravih mladih odraslih osoba u okviru “Projekta ljudskog konektoma”, koji uključuju podatke dobijene prilikom snimanja mozga, kao i karakteristike sna, zdravlja i životnog stila koje su prijavili pacijenti, odnosno učesnici studije.

Sa svim prikupljenim podacima, tim je identifikovao pet različitih profila spavanja i biopsihosocijalnih profila koji pokazuju jedinstvene obrasce organizacije moždane mreže.

Prvi profil povezuje loš san sa negativnim ishodima mentalnog zdravlja. Pacijenti koji odgovaraju ovom profilu pokazali su niz problema sa spavanjem, posebno duže vrijeme potrebno za uspavljivanje noću i manje zadovoljstvo kvalitetom sna uopšte. Izrazili su i veće probleme sa depresijom, anksioznošću, stresom, strahom i bijesom.

Ljudi koji pripadaju drugom profilu nisu pokazivali veće probleme sa spavanjem, ali su i dalje imali probleme sa mentalnim zdravljem, uključujući veći poremećaj pažnje i koncentracije, bijes, stres, osjećaj straha i tuge, i nižu odgovornost. Kod pacijenata u ovoj grupi, zaključuju istraživači, problemi vjerovatno potiču od drugih uzroka.

Treći profil je uglavnom definisan upotrebom lijekova za spavanje. Ljudi u ovoj grupi su pokazali veću odgovornost i prijavili su da se osjećaju zadovoljnije u svojim prijateljskim vezama i emocionalnom podrškom bližnjih. Međutim, takođe su pokazali povećane kognitivne probleme sa vizuelnim epizodnim pamćenjem, fluidnom inteligencijom (sposobnost rješavanja problema ili snalaženja u novim situacijama bez prethodnog znanja o njihovim elementima) i prostornom orijentacijom.

Profil broj četiri je uglavnom bio povezan sa trajanjem sna, sa manje sati odmora povezanim s agresivnijim ponašanjem i poteškoćama sa emocionalnom obradom, jezikom i opet – fluidnom inteligencijom.

Konačno, peti profil je uglavnom bio vezan za poremećaje spavanja, i čestim buđenjem tokom noći. Ovi pacijenti su takođe pokazivali agresivno ponašanje i slične kognitivne probleme kao i profil pod brojem četiri, ali su takođe bili skloniji problemima sa razmišljanjem, anksioznosti, visokim krvnim pritiskom, a među njima je bilo i dosta onih koji su imali problema zbog pretjeranog pušenja i konzumiranja alkohola.

“Postojanje različitih profila spavanja takođe su potkrijepili jedinstveni obrasci moždane funkcije mjereni magnetnom rezonancom, što sugeriše da se iskustva spavanja odražavaju ne samo na zdravlje i ponašanje, već i na ožičenje i aktivnost mozga“, kaže Aurore Pero, neuronaučnica sa Univerziteta Konkordija u Kanadi.

Iako je san opširno proučavan, većina studija ispituje pojedinačne faktore izolovano, korelirajući sa pojedinačnim ishodima. Tim se nada da će, posmatrajući širi spektar asocijacija i razumijevajući koji od pet profila najbolje opisuje svakog pacijenta, ljekari moći bolje da dijagnostikuju i liječe poremećaje spavanja i povezane zdravstvene probleme.

Na kraju krajeva, istraživanja stalno otkrivaju nove načine na koje je san povezan sa našim blagostanjem. Premalo sna je nezdravo na različite načine – ali i previše sati provedenih u snu takođe može napraviti problem.

Važno je i da broj sati sna nisu sami po sebi dobra i jedina mjera: nekim ljudima je prirodno potrebno više ili manje nego drugima. Umjesto toga, pažnju treba posvetiti i kvalitetu spavanja, vremenu kada odlazite u krevet, u kakvim uslovima spavate…

Istraživački rad o tipovima spavača objavljen je u časopisu PLOS Biology.