Film “Dangerous Animals”: Između straha i (dobre) zabave

Analizom biografskih podataka, filmskih postera i trailera dostupnih u IMDb bazi, Brianna le Busque i Carla Litchfield sa Univerziteta Južna Australija ustanovile su da su ajkule najzastupljenija vrsta u filmovima žanra creature feature. Uočen je hronološki trend promjene u vrstama životinja koje se dominantno prikazuju u ovim filmovima: dinosauri i primati su bili češće predstavljani tokom 1920-ih i 1930-ih godina, dok su ajkule postale dominantne u savremenim decenijama.

Šablonski, ali zanimljivo

Filmovi žanra creature feature su najčešće B produkcije, realizovani sa malim budžetom, i u pravilu nisu zamišljeni da se shvate previše ozbiljno zbog sklonosti ka nerealističnim stvorenjima poput mitoloških čudovišta.

Poseban fenomen predstavlja efekat Ralja – fenomenu koji je stvorio Spielbergov film “Jaws” (1975), redefinišući ne samo našu percepciju ajkula već i cijelu dinamiku animal horora. Taj uticaj osjeća se i danas, jer se strah od ajkula i dalje koristi kao dominantan motiv, često u kombinaciji sa još jednim univerzalnim strahom: strahom od otvorenog mora. Spoj ova dva elementa čini formulu uspjeha u filmovima koji žele da kroz napetost i horor zadrže pažnju gledalaca.

Zahvaljujući pristupačnoj tehnologiji, ajkule su prešle iz visokobudžetnih spektakala u B-produkcije, nerijetko završavajući u ekstremnim, apsurdnim varijantama. Strah od ajkula je beskonačno recikliran kroz desetine nastavaka i imitacija, u kojem se posebno ističe upravo franšiza „Sharknado“ (2013). Vremenom smo gledali ajkule u svemiru, u praistorijskom dobu, u cyber punk svijetu...Šta zapravo motiviše autore da biraju određene vrste životinja za negativce svojih filmova? Da li je to isključivo ekonomska računica, trend u pop kulturi ili nemilosrdna eksploatacija postojećih fobija? Koji god odgovor bio na to pitanje, žanr creature feature ostaje neiscrpni izvor filmskih strahova, često nerealističnih, ponekad grotesknih, ali gotovo uvijek zabavnih.

Jedan takav film, a koji računa na Jaws efekat stigao nam je ovo ljeto – a kada drugo? – i u režiji Seana Byrnea (“The Devils Candy”, “The Loved Ones”), a koji ovoga puta uspijeva jednu poprilično šablonsku i već viđenu priču postaviti u okvire zanimljivog. Radnja se fokusira na Brucea Tuckera (Jai Courtney) – turističkog vodiča koji nudi iskustvo ronjenja s ajkulama u kavezu. Međutim, iza privida avanture krije se sadistička igra: Bruce koristi ljude kao mamce, uživajući u ritualima koje dokumentuje kamerom. Paralelno sa ovom pričom, upoznajemo Zephyr (Hasie Harrison), mladu surferku koja u Australiju dolazi u potrazi za bijegom od problematične prošlosti, nakon što je mladost provela seleći se iz jednog hraniteljskog doma u drugi. Ona se bori da se poveže sa ljudima i automatski je nepovjerljiva prema drugima, pa kada je stranac Mosses (Josh Heuston) zamoli za pomoć, ona ga isprva odbija, ali mu na kraju pomaže i njih dvoje provode noć zajedno. Zephyr sljedećeg jutra odlučuje otići kako bi nastavila svoju avanturu i pronašla idealno mjesto za surfanje. Od tog trenutka stvari će se razvijati drugačije kada Bruce u Zephyr ugleda svoju potencijalnu žrtvu. U filmu je prisutno učestalo i intenzivno nasilje, uz prisutne vrlo grafičke elemente. Serijski ubica prikazuje ritualno potapanje vezane žene u krvavu vodu, dok drugu osobu prisiljava da to posmatra. Byrne ne bježi od krupnih planova odsječenih udova, otvorenih trupova i drugih povreda.

U filmu "Dangerous Animals" prisutno je učestalo i intenzivno nasilje/

“Dangerous Animals” dosta uspješno kombinuje dvije prijetnje – prirodni instinkt predatora i destruktivnu ljudsku psihopatiju – balansirajući između animal horora i trilera, ne ustručavajući se ponuditi nam eksplicitno nasilje. Kako sam u uvodu spomenula, u ovakvim filmovima “čudovište” je gotovo uvijek negativac, a creature feature je često sinonim za pretjerivanje, ekstravagantne zaplete i vizuelni kič, ali u Byrneovom filmu dolazi do promjene i približavanju ozbiljnom animal horor naslovu, gdje se makar djelimično poštuju realistička načela. I konačno, ono što se posebno ističe u filmu jeste fotografija Shelley Farthing-Dawe, zajedno sa muzikom koju potpisuje Michael Yezerski, a koja filmu daje određeni oldschool dodir koji mu prilično dobro pristaje. Uprkos klišeiziranoj osnovi - motivacija glavnog antagoniste djeluje površno, a dijalozi povremeno padaju u kliše, a treći čin, iako dinamičan i intenzivan, završava predvidljivo – Byrne uspijeva održati napetost zahvaljujući pravilnom ritmu i izbjegavanju potpune parodije koja je obilježila mnoge savremene filmove o ajkulama. Reditelj tako postiže dovoljno napetosti zahvaljujući preciznom tempu i atmosferi koja postaje ključni adut filma.

Triler o osveti

Priča se tako brzo transformiše iz filma o morskim predatorima u napeti triler o osveti nakon što se zarobljena Zephyr pokušava osloboditi iz klaustofobičnih okvira malog ribarskog broda usidrenog daleko od obale. Tenzija raste iz scene u scenu, kulminirajući u trećem činu koji je iznenađujuće efektan u količini krvi i u intenzitetu, uprkos očiglednim scenarističkim manjkavostima koje su najčešće posljedica klišejizirane priče iz koje se nije jednostavno izvući i od koje ne treba očekivati previše jer je ipak posrijedi (samo) surova borbu između predatora i plijena, u kojoj oboje povremeno mijenjaju svoje uloge (disclaimer: odatle i odabrani uvodni citat filma koji je iz drugog, a ne naslovnog filma).

Ipak, zašto je “Dangerous Animals” film koji funkcioniše poprilično dobro uprkos svemu? Upravo zato što sebe ne shvata previše ozbiljno, što je u ovakvoj postavci – istrošena premisa i pomalo karikaturalan glavni lik – i više nego poželjno i garantuje zabavu, a što je – rekla bih – i bio cilj. Sean Byrne, svjestan da su nakon “Ralja” gotovo svi filmovi sa ajkulama loše ili nedostojne kopije, dovedeni često do apsurda, odlučuje da nam ponudi osvarenje koje će nas ugodno iznenaditi balansom jednostavne priče, potrebne napetosti, krvavih scena i nekada prijeko potrebne nepretencioznosti koja pokazuje spremnost da se prihvate svi nedostaci i nedosljednosti. Ne govorimo o remek-djelu niti o filmu koji će za deset godina biti razmatran kao dio kanona, ali smo u okviru žanra dobili solidan, atmosferičan i vizuelno kvalitetan horor-triler.