Na dnu Atlantika leže “radioaktivne tempirane bombe”: Naučnici upozoravaju da mogu izazvati haos
Duboko u Atlantskom oceanu nalazi se prijetnja koja bi mogla pogoditi milione ljudi širom svijeta, a o kojoj većina javnosti gotovo ništa ne zna.
Atomska bombardiranja koja su označila kraj Drugog svjetskog rata otvorila su i novu eru u istraživanju nuklearne energije. Od sredine 1940-ih, nuklearne sile poput SAD-a i Sovjetskog Saveza, a kasnije i Ujedinjeno Kraljevstvo te Francuska, razvijale su svoje programe. U to vrijeme, smatralo se sigurnim rješenjem da se nuklearni otpad zatvori u bačve, obloži asfaltom i betonom, te potopi u more. Ova praksa trajala je sve do 1990. godine.
Više od 200.000 bačvi s radioaktivnim otpadom danas leži na dnu Atlantika, neke već više od pola stoljeća, na dubini od oko 4.000 metara i stotinama kilometara od francuske obale. Naučnici su godinama upozoravali da bi se radioaktivne čestice mogle ugraditi u morski hranidbeni lanac, čime bi plodovi mora koje konzumiraju milioni ljudi postali kontaminirani.
Francuski istraživači opisuju ove bačve kao “radioaktivne tempirane bombe” i trenutno provode analize pozadinskog zračenja kako bi razlikovali potencijalna curenja od drugih izvora zagađenja.
Kada su evropske zemlje počele odlagati otpad u oceane, proces su nadzirale nacionalne institucije, a kasnije i Agencija za nuklearnu energiju (NEA). Duboko područje uz Biskajski zaljev određeno je kao glavno mjesto za odlaganje. Tokom 15 godina u more je bačeno oko 42 petabekerela niskoradioaktivnog otpada. Iako stručnjaci tvrde da je rizik za ljude nizak zbog dubine i niske radioaktivnosti, dugoročne posljedice za morski život ostaju upitne.
Bačvama je odavno istekao rok trajanja – njihov životni vijek bio je između 20 i 26 godina. Istraživači upozoravaju da, iako većina sadrži niske ili umjerene razine otpada, opasnost i dalje postoji jer radionuklidi poput stroncija-90 mogu ući u organizme i kretati se kroz hranidbeni lanac.
Ekspedicija predvođena Francuskim nacionalnim centrom za znanstvena istraživanja krenula je u junu iz Bresta. Podvodno vozilo UlyX mapiralo je morsko dno i dokumentiralo 50 bačvi – neke netaknute, druge erodirane ili deformirane, a na pojedinima su uočena curenja nepoznatih tvari.
