Evropa strahuje od povlačenja američke vojske: Prvi na udaru Poljska i Baltik, a onda...
Najveći kontingent američkih vojnika nalazi se u Njemačkoj/Ilustracija
Tokom svoje prve posjete Evropi u februaru, američki ministar odbrane Peter Hegseth upozorio je da američko vojno prisustvo na kontinentu „nije vječno“, što je izazvalo šok među evropskim saveznicima.
Od tada su američki i evropski zvaničnici više puta negirali da je posvećenost SAD-a NATO savezu pod predsjednikom Donaldom Trumpom dovedena u pitanje ili da Washington razmatra povlačenje trupa, ali mnogi vjeruju da će taj trenutak kad-tad doći.
„Siguran sam da će doći do određenog smanjenja američkog prisustva u Evropi“, rekao je penzionisani general-pukovnik Ben Hodges, bivši komandant američke kopnene vojske u Evropi.
Značajan pad
Procjene broja američkih vojnika u Evropi kreću se od 70.000 do 90.000 stalno raspoređenih trupa, što je znatno manje u odnosu na 1950-e godine kada ih je, tokom najnapetijih godina Hladnog rata, bilo više od 400.000.
Prema mišljenju analitičara i bivših te sadašnjih američkih vojnih zvaničnika, povlačenje ili čak smanjenje broja američkih vojnika u Evropi ozbiljno bi oslabilo sposobnost odvraćanja Rusije i izazvalo finansijske posljedice i za Evropljane i za Amerikance.
Institut za ekonomiju iz Kölna (IW Köln) u izvještaju objavljenom ove sedmice upozorava da bi Evropi moglo trebati 10 do 12 godina da nadomjesti ključne američke vojne kapacitete, piše Index.
„Preporučujem da trenutna raspodjela snaga ostane nepromijenjena“, rekao je početkom aprila general Christopher Cavoli, komandant Američkog evropskog zapovjedništva i vrhovni saveznički komandant NATO-a u Evropi.
„Zajednički nam je potrebna jaka kopnena prisutnost, posebno kako bismo neutralisali rusku prednost u mogućnosti brzog raspoređivanja snaga na našim granicama“, dodao je Cavoli, upozorivši da bi smanjenje prisutnosti SAD-a usporilo odgovor na eventualni ruski napad.
Cavoli ove godine odlazi u penziju, a Washington navodno razmatra mogućnost da prvi put od osnivanja NATO-a 1949. komandu preda Evropljaninu.
Priprema za povlačenje ili nada u najbolji scenarij
Neke evropske zemlje žele se pripremiti za potencijalno američko povlačenje, dok druge i dalje polažu nadu u stabilnost saveza. Trojica evropskih zvaničnika izjavila su za Politico da evropske prijestolnice nisu ujednačene u stavovima.
Najveći kontingent američkih vojnika nalazi se u Njemačkoj (više od 38.000), zatim u Poljskoj (više od 14.000), Italiji (12.000) i Ujedinjenom Kraljevstvu (10.000).
Početkom aprila NBC News je izvijestio da Pentagon razmatra povlačenje do 10.000 vojnika iz centralne Evrope, posebno iz Poljske i Rumunije – obje zemlje su te navode odmah demantirale.
Mnoge evropske zemlje sada traže od Washingtona da otvoreno saopšti svoje namjere.
Njemački ministar odbrane Boris Pistorius pozvao je SAD da izradi jasan vremenski plan eventualnog smanjenja trupa, kako bi zemlje imale vremena za pripreme. Sličan poziv uputio je i finski ministar Antti Häkkänen.
Pentagon na te pozive još nije odgovorio.
Slabljenje Trumpovog uticaja
„SAD ima obaveze u okviru NATO-ovih regionalnih planova odbrane, usvojenih na samitu u Vilniusu 2023. Ako bi SAD odlučio da se povuče, to bi moralo biti usklađeno s ostalim saveznicima kroz izmjene planova i preraspodjelu odgovornosti“, rekao je Hodges.
Neke evropske vlade se još nadaju da će rezultati narednih izbora za američki Kongres i predsjedničkih izbora 2028. oslabiti Trumpov uticaj i obnoviti tradicionalno partnerstvo sa SAD-om.
Međutim, trojica evropskih zvaničnika su upozorila da bi same pripreme za „najgori scenarij“ mogle postati samoispunjavajuće proročanstvo i ubrzati upravo one procese koje žele izbjeći.
„Da citiram bivšeg njemačkog kancelara Otta von Bismarcka: ne praviš samoubistvo zato što se bojiš smrti“, rekao je latvijski ministar odbrane Andris Sprūds tokom konferencije u Parizu.
SAD već jednom odustao od povlačenja
Nije prvi put da američka administracija razmatra preusmjeravanje vojnih resursa iz Evrope prema Aziji. Tokom mandata Baracka Obame taj plan je bio razmatran, ali je odustalo nakon ruske aneksije Krima 2014.
U slučaju povlačenja, prve bi bile pogođene Poljska i baltičke zemlje, smatra Ben Harris iz Vijeća za vanjske odnose. Prema njemu, povlačenje bi najvjerovatnije obuhvatilo trupe raspoređene nakon februara 2022., kada je počela ruska invazija na Ukrajinu.
Američke trupe u Evropi raspoređene su kroz više režima. Stalne jedinice, koje često dolaze s porodicama, nalaze se u Njemačkoj, Italiji i Ujedinjenom Kraljevstvu. Rotacione jedinice, koje se finansiraju van redovnog budžeta, dio su NATO-ove Ojačane prednje prisutnosti i operacije Atlantic Resolve. Osim toga, Nacionalna garda SAD ima bilateralne partnerske programe sa evropskim državama.
Prema Harrisu, Trump ne bi trebao odobrenje Kongresa da smanji broj nekih trupa.
Skupa logistika, skupa poruka
„Trumpov plan povlačenja iz 2020. propao je jer je bio preskup“, rekao je Harris, dodajući da je plan uključivao povlačenje oko 12.000 vojnika iz Njemačke, od kojih su se neki trebali vratiti kući, a drugi rasporediti unutar Evrope. Plan je kasnije povukao tadašnji predsjednik Joe Biden.
Hodges smatra da bi trenutna neizvjesnost mogla potaknuti evropske prijestolnice da udruže kapacitete i industriju odbrane. Iako američke trupe predstavljaju nuklearno, zračno i pomorsko odvraćanje, „na kopnu Evropljani imaju više snage, gledano ukupno po veličini i sposobnostima“, zaključio je.
