Bili smo centar IT inovacija: Bh. firma iz Sarajeva proizvodila kompjutere koji su parirali IBM-u
Foto: Biznisinfo.ba
Kada se pomene ime Energoinvest, većina građana BiH i regiona odmah pomisli na velike projekte iz oblasti energetike – hidroelektrane, termoelektrane i dalekovode širom svijeta, piše BiznisInfo.ba. Ipak, malo je poznato da je ova sarajevska kompanija krajem 1980-ih proizvodila sopstvene personalne računare, uređaje koji su u nekim aspektima bili brži i napredniji od tadašnjih IBM-ovih računara.
Krajem 80-ih Energoinvest je lansirao IRIS PC 16, prvi računar u BiH razvijen potpuno bez stranih licenci i tehnologija. Prema tadašnjim testovima, IRIS je obrađivao podatke 60% brže od IBM-ovih računara, imao je dvostruko veću memoriju s mogućnošću proširenja za dodatnih 20 MB i viši stepen integracije komponenti, što ga je činilo pouzdanijim i naprednijim.
Razvoj ovog računara omogućili su stručnjaci Elektrotehničkog fakulteta u Sarajevu u saradnji s inženjerima Energoinvesta, radeći na ključnim komponentama i softverskim rješenjima. Iako je cijena IRIS-a bila visoka, pronašao je svoje kupce u tadašnjoj Jugoslaviji, ali i u inostranstvu, postavši simbol domaće pameti i dokaza da lokalna industrija može parirati svjetskim tehnološkim gigantima.
Energoinvest je osnovan 1951. godine kao Elektroprojekt, a osnivač i prvi direktor bio je Emerik Blum. Pod njegovim vodstvom kompanija je poslovala u 105 zemalja, izgradila 164 hidro i termoelektrane, 60.000 kilometara dalekovoda i realizovala 7.300 trafostanica. Blum je bio poznat po rečenici: „Ljudi su temelj svega… bez njih ništa ne funkcionira, pa ni kompjuteri“, ističući važnost obrazovanja i kadrova.
Devedesetih godina, tokom raspada Jugoslavije i rata u BiH, Energoinvest je pretrpio velike gubitke – pogoni su uništeni ili privatizirani, a kompanija je izgubila dio međunarodnog tržišta. U posljednjih nekoliko godina, međutim, kompanija se vraća na stare staze uspjeha, jača prisustvo u energetici i inženjeringu, te bilježi stabilan rast.
Foto: Biznisinfo.ba
Priča o IRIS PC 16 pokazuje da su sarajevski inženjeri krajem 80-ih mogli kreirati sopstveni hardver bez stranih licenci, nudeći veću brzinu obrade, fleksibilniji sistem memorije i moderniju konstrukciju u odnosu na IBM. Iako je proizvodnja bila kratkog vijeka, IRIS ostaje simbol domaće inovacije i inspiracija za budućnost.
Danas, uz ponovno jačanje Energoinvesta, iskustvo sa IRIS-om podsjeća na vrijeme kada je Sarajevo bilo centar tehnoloških inovacija u regionu, potvrđujući da znanje, vizija i hrabrost mogu stvoriti projekte sa globalnim značajem.
