Ako rat stane, novac kreće: Šta bi mir u Ukrajini značio za svjetsku ekonomiju?
Mogući prekid rata u Ukrajini ubraja se među najznačajnije svjetske događaje koji bi mogli preoblikovati tokove globalne ekonomije, energetskih tržišta, trgovine i investicija. Iako su pregovori još uvijek neizvjesni, sve vidljiviji diplomatski pomaci otvaraju pitanje kakav bi svijet mogao izgledati nakon okončanja jednog od najvećih evropskih sukoba u posljednjih nekoliko decenija.
Ekonomske procjene ukazuju da bi prekid sukoba pokrenuo snažan talas promjena, koji bi uključivao slabljenje cijena energenata, ubrzanje rasta evropskih privreda i preusmjeravanje kapitala ka obnovi Ukrajine.
Energetska tržišta i povratak stabilnosti
Rat u Ukrajini značajno je poremetio globalna energetska tržišta. Nakon februara 2022. godine zabilježen je snažan rast cijena gasa, nagli skok cijena električne energije i ozbiljni problemi u snabdijevanju naftom.
Mirovni sporazum bi mogao donijeti pad cijena gasa u Evropi, jer bi dio transportnih pravaca ponovo bio u funkciji, a rizik prekida isporuka bi nestao. Stabilizacija cijena nafte bila bi moguća zbog nestanka geopolitičke premije koja danas utiče na cijenu barela. Time bi se smanjio i inflatorni pritisak u Evropskoj uniji i Sjedinjenim Američkim Državama, budući da energenti imaju ključnu ulogu u ukupnim cijenama.
Evropa bi posebno osjetila olakšanje, s obzirom na to da je rat ubrzao najskuplju energetsku tranziciju u savremenoj historiji.
Evropska ekonomija i industrijski oporavak
Tokom trajanja rata, Evropska unija se suočavala s rekordno visokim cijenama energenata, slabljenjem industrijske proizvodnje, zatvaranjem fabrikâ i padom konkurentnosti, naročito u Njemačkoj.
Završetak rata bi mogao donijeti brži oporavak privrede eurozone, posebno industrijski snažnim državama poput Njemačke, Austrije i Italije. Očekivao bi se i rast izvoza, jer bi cijene energije i transporta bile niže, kao i manji pritisak na državne budžete, koji su prethodnih godina izdvajali milijarde za subvencioniranje struje i gasa.
Kompanije iz sektora metala, hemije i automobilske industrije mogle bi ponovo jačati svoju poziciju na svjetskom tržištu.
Globalna trgovina i inflacija
Rat u Ukrajini izazvao je poremećaje u snabdijevanju ključnim sirovinama, uključujući žitarice, metale, đubriva i energente.
Završetak sukoba bi omogućio normalizaciju globalnih lanaca opskrbe, smanjenje cijena hrane, pad troškova pomorskog i kopnenog transporta te ubrzanje trgovinskih tokova između Evrope i Azije.
Takva kretanja bi dodatno uticala na slabljenje globalne inflacije, što bi centralnim bankama otvorilo prostor za brže snižavanje kamatnih stopa, a time i jeftinije kredite za građane i privredu.
Obnova Ukrajine i investicijski talas
Procjenjuje se da će Ukrajini za obnovu biti potrebno između 500 i 700 milijardi dolara. Ovaj proces bi otvorio značajne mogućnosti za kompanije iz građevinskog sektora, energetike, željeznica, telekomunikacija, poljoprivrede i bankarstva.
Investicijski ciklus u Ukrajini bio bi jedan od najvećih ekonomskih poduhvata u Evropi od završetka Drugog svjetskog rata.
Geopolitičke i ekonomske promjene u Evropi
Završetak rata imao bi uticaj i na nove političke i ekonomske odnose. Evropska unija bi dobila snažniji istočni tržišni blok, u koji bi bili uključeni Ukrajina, Moldavija i Zapadni Balkan.
Rusija bi se sve više okretala Aziji, dok bi Evropa nastavila ubrzanu diversifikaciju energetskih izvora. Odnos između Sjedinjenih Američkih Država i Evropske unije bio bi stabilniji zbog nestanka glavnog izvora geopolitičkih tenzija.
Za svjetsku ekonomiju to bi značilo smanjenje neizvjesnosti i stabilniji investicijski ambijent.
Ekonomski efekti mira
Iako politički pregovori i dalje ostaju neizvjesni, jasno je da bi mir donio snažan talas ekonomske stabilizacije.
Pad inflacije, niže cijene energije, ubrzani privredni rast, velika ulaganja i povratak stabilnosti bili bi efekti koji bi se osjetili u brojnim državama, uključujući i Bosnu i Hercegovinu.
