Koliko 'vrijedi' novorođenče u BiH? - Od 0 do 10.000 KM: Sve zavisi od toga gdje živite
Majke bi morale dobijati najmanje 66 posto prethodne plate/Freepik
Izrađena je jedinstvena baza podataka o porodiljnim naknadama u Bosni i Hercegovini, a u okviru kampanje “Za svako novo srce” WFD-a i uz podršku Vlade Ujedinjenog Kraljevstva.
Sedmo dijete
- Značajne su razlike u pristupima i iznosima. U FBiH, od 77 opština i gradova, njih 71 (92,2%) izdvaja određena sredstva, dok šest lokalnih zajednica (7,8%) uopšte ne izdvaja podršku za porodilje i djecu. U RS-u, iako su porodiljske naknade centralizovano uređene na entitetskom nivou, analiza 11 gradova i 53 opštine pokazuje da mnoge lokalne zajednice dodatno izdvajaju sredstva iz vlastitih budžeta, navela nam je Meliha Žiško iz WFD-a.
U Posušju postoji naknada za opremanje djeteta, dok u opštinama poput Kupresa, Novog Grada, Bosanskog Petrovca i Tešnja za prvo i drugo dijete ne postoji nikakva naknada.
Maksimalni iznos podrške imaju Mostarke od 10.000 KM za sedmo i svako naredno dijete, Prozor-Rama ima za deseto dijete. Većina naknada je jednokratna, dok tek pet lokalnih zajednica predviđa višemjesečne naknade - a to su Grude, Konjic, Neum, Bugojno, Novi Grad.
Analiza u 64 lokalne zajednice RS-a pokazuje da samo dvije opštine - Gacko i Istočna Ilidža imaju budžetska izdvajanja kao jednokratne novčane pomoći.
Meliha Žiško: Razlike među kantonima su ogromne
Čak pet lokalnih zajednica nema nikakvih naknada za porodilje: Brod, Vukosavlje, Istočni Drvar, Ljubinje, Kotor-Varoš i Doboj.
Minimalni iznos od 100 KM imaju Petrovo i Istočni Stari Grad, a maksimalni ide i do 1.000 KM po djetetu u Trnovu i Tesliću.
Većina naknada je jednokratna, dok tek deset opština izdvaja i mjesečne naknade za višečlane porodice ili nezaposlene majke. To su Šamac, Šekovići, Čajniče, Srbac, Pale, Istočno Novo Sarajevo, Istočna Ilidža, Višegrad i Stanari.
Inače, kampanja “Za svako novo srce” je pokrenuta 2024. godine s ciljem ujednačavanja porodiljnih naknada u FBiH i uklanjanja diskriminacije na osnovu mjesta prebivališta ili radnog statusa porodilje.
- Federacija nema jedinstven sistem, razlike među kantonima su zbog toga naročito izražene, kreću se od 400 do preko 1.300 KM. Za usporedbu, u RS-u materinski dodatak za nezaposlene porodilje iznosi 406 KM bez obzira na prebivalište, istakla je Žiško.
Lokalna izdvajanja dodatno produbljuju razlike, a ove analize jasno ukazuju na potrebu za hitnom centralizacijom.
Zastupnice i stručnjaci okupljeni oko njihove inicijative u FBiH predlažu da zaposlene porodilje imaju pravo na naknadu u visini od najmanje 66 posto prethodne plate. Pravo bi bilo integrisano u sistem radnog odnosa i socijalnog osiguranja, a finansiranje bi se vršilo na kantonalnom nivou.
Nezaposlene porodilje treba da dobiju jedinstvenu naknadu u visini minimalne plate u FBiH, koja bi se finansirala sa federalnog nivoa.
Rad i socijala
- Na ovaj način bi se smanjile velike razlike među kantonima i osigurala jednaka prava svim ženama, bez obzira na mjesto prebivališta. Trenutno i zaposlene i nezaposlene porodilje u FBiH prava ostvaruju kroz socijalnu zaštitu. Izmjenama bi zaposlene majke primale porodiljsku naknadu kao pravo iz radnog odnosa, dok bi nezaposlene nastavile dobijati podršku kroz socijalnu zaštitu, naglašava Žiško.
Javnost sad ima uvid u stvarne razlike među lokalnim zajednicama, a baza podataka je važan alat za borbu protiv nepravde.
