BiH zaista ima šta da ponudi turistima: O legendama na putevima vodopada

Održane su prve radionice u Travniku i Bihaću, u okviru provođenja projekta Via delle Cascate ili Putevima vodopada. Riječ je o podršci održivom turizmu u centralnoj i sjeverozapadnoj Bosni. Projekat u Jajcu, Travniku, Bihaću i Nacionalom parku Una provodi italijanska organizacija CISP - Comitato Internazionale per lo Sviluppo dei Popoli, uz podršku Italijanske razvojne agencije (AICS).

- Želimo da kreiramo turistički itinerarij (plan, program putovanja - karta i putni vodič koji obuhvata ceste, naselja, prenoćišta i sl), koji ćemo ponuditi bosanskohercegovačkom i italijanskom tržištu, a koji će biti baziran na kulturnim, istorijskim i prirodnim vrijednostima, na našem gostoprimstvu, lokalnim legendama, kulinarskim specijalitetima. U okviru tih aktivnosti pokušaćemo da kreiramo i nekoliko radnih mjesta, jer smo kroz projekat predvidjeli trening za unapređenje ili pokretanje biznisa sa 360.000 eura budžeta za projektno područje, kaže Jasmina Ovčina, direktorica projekta Via delle Cascate i predstavnica CISP-a u BiH.

Od pruge do zaleđenih slapova

Rendžeri, Indijanci i Una na kraju ljetne sezone: Turisti dolaze iz cijelog svijeta

Snaga zajednice

Radionica je imala za cilj izradu mape koja će biti svojevrsni glas zajednice, uz uključivanje lokalnih aktera u proces identifikacije resursa, potreba i potencijala zajednice, s posebnim fokusom na održivi razvoj, kulturnu valorizaciju i participativno planiranje. Izrada mape zajednice predstavlja važan korak ka jačanju lokalnih kapaciteta i stvaranju temelja za buduće aktivnosti koje će doprinijeti društveno-ekonomskom razvoju općina učesnica.

Bučnica u Martinbrodu je prirodna veš-mašina

Radionica je bila prilika da učesnici iz Jajca, Travnika i Bihaća podijele znanja, iskustva i perspektive u oblasti turizma. Predavačice, univerzitetske profesorice iz Tuzle i Bihaća Elvira Hadžiahmetović i Vildana Alibabić ukazale su na potencijalnu snagu zajednice.

- Javnost ima razvijenu svijest o zaštiti okoliša, dok politika je nikad nije imala u prioritetima. Ali, javnost je dosta osviještena i reagira na pojave, ističe Alibabić, profesorica Biotehničkog fakulteta u Bihaću.

Projekat u tri godine primjene predviđa kreiranje turističko-kulturne mape Putevima vodopada, stvaranje novog turističkog proizvoda, uspostavu nove turističke rute, promociju kulturnih, prirodnih i historijskih vrijednosti ovih područja i jačanje privrednih kapaciteta s ciljem stvaranja novih radnih mjesta. Ove aktivnosti predstavljaju važan korak ka unapređenju turizma, jačanju saradnje i povezivanju učesnika projekta.

Vlašićka vuna dio je bogate tradicije

- Zadovoljni smo biti dijelom ovog projekata koji ima aspekt zaštite biodiverziteta. Naglasak je stavljen na rijeke, konkretno na kaskade, a mi u Nacionalnom parku imamo tri kompleksa slapova koji su veoma značajni za Unu, govori nam Dino Burzić, stručni saradnik NP-a Una.

Tri kompleksa slapova na Uni su troslap na Ripču, Štrbački buk u srcu NP-a Una i slapovi u Martinbrodu. Mjesta poput Martinbroda, zbog svoje autentičnosti, od krucijalnog su značaja za projekt.

Una i Unac

- U strasnom zagrljaju dvije rijeke, na ušću Unca u Unu, ljubomorno čuva svoje čari neponovljiva i vjekovima nedirnuta prirodna ljepota, naseobina Martinbrod. U ovom mjestu se nalazi najveći kompleks slapova u NP-u Una, a nekad je postojao i veliki broj mlinova i bučnica, podsjeća.

Milančev buk u Martinbrodu

U prezentaciji NP-a Una piše i da je naselje poniklo iz srednjovjekovnog grada, podignutog krajem XIV ili početkom XV vijeka na ušću Unca u Unu, a postoje mišljenja historičara da ovaj stari grad datira iz XIII vijeka. Po zapisima iz 1396. godine, nazivao se Konuba. U izvorima se prvi put spominje 1431, kada ga je ugarski kralj Sigismund založio Nikoli Frankopanu. U današnjem Martinbrodu nalazi se pravoslavni manastir Rmanj, koji predstavlja važno duhovno sjedište sjeverne tromeđe (trograničja Bosne, Like i Dalmacije). Narodna tradicija pripisuje njegovo podizanje Katarini Branković - kćeri srpskog despota Đurđa Brankovića i bizantijske princeze Jerine Kantakuzin, supruzi grofa Urliha II Celjskog.

Jedna od turističkih atrakcija Martinbroda je i prirodna ekološka veš-mašina zvana “bučnica” koja se nalazi 200 metara od vodopada. Pretpostavlja se da je starija od 300 godina. U njoj su mještani od davnina prali veš koristeći samo organske deterdžente poput lukšije od pepela nastalog sagorijevanjem drveta i kabaše, prirodne sapune pravljene od životinjske masti.

Projektom će se predstavljati bogatstvo i autentičnost ovih krajeva, od netaknutih prirodnih ljepota preko tradicionalnih zanata do proizvoda stvorenih s ljubavlju.

Mlinovi na Plivi

Jedna od posebnih priča dolazi sa planine Vlašić, a kroz njegovu neraskidivu vezu sa ovčarstvom i toplinom vune.

Vjerovatno mnogi misle da se ta tradicija gubi i da je ostala samo u sjećanjima starijih, ali nju na Vlašiću i danas čuvaju mlade generacije, gdje se s osmijehom na licu predano pere vuna u potoku.

- Ne radi se o turističkoj atrakciji, već o svakodnevici. Cijeli proces počinje šišanjem ovaca, najčešće posebnim makazama, pa slijedi faza pranje vune. Vuna se mora dobro osušiti, a zatim i razvrstati po kvaliteti. Kvaliteta vune zavisi od pasmine ovce i dijela tijela s kojeg je skinuta. Sljedeći korak je obrađivanje vune. Ona se najprije raščupa rukama, zatim se grubo poravna posebnim alatom zvanim gargeše. Tako poravnana vuna se priprema za predenje u kudilju (preslica). Korištenjem preslice i vretena, vuna se ručno pretvara u tanke niti. Od ovih tankih niti se dobije deblje predivo, pogodno za pletenje ili tkanje, opis je procesa proizvodnje u vlašićkim domaćinstvima, a koji je nastao tokom obilaska šumskog vodopada Kravice.

Ćilimi s Vlašića

Vuneno predivo se zatim premota u klupka i po potrebi se oboji, najčešće prirodnim bojama dobivenim od biljaka. Na kraju, od dobivenog prediva se ručno, s pletaćim iglama, izrađuju razni odjevni predmeti poput džempera, prsluka, čarapa, sa stanova izlaze ćilimi sa prekrasnim bosanskohercegovačkim motivima.

Neizostavni Štrbački buk

Ovaj tradicionalni način obrade vune bio je neizostavan dio života na Vlašiću, a očuvan je do danas iako su moderni strojevi i materijali preuzeli primat.

- Težak, ali ponosan rad žena koje su vunu pretvarale u tople i funkcionalne proizvode ostaje trajna baština ovoga kraja. Ovo nije samo priča o vuni, već o upornosti, ljubavi prema nasljeđu i o tome kako se tradicija može preobraziti u održiv način života. U današnjem brzom svijetu, ovakvi trenuci podsjećaju nas na snagu zajedništva i ljepotu jednostavnog, predanog rada, navode iz CISP-a BiH.

Skokovi sa vodopada u Jajcu

Ovo je značajan korak ka unapređenju turističkog potencijala Bosne i Hercegovine, potiče rast i razvoj, istovremeno čuvajući bogato kulturno i prirodno naslijeđe zemlje.