Uništena velika svjetska kriminalna mreža, "pipci" se pružali i u BiH: Uhapšeno 25 osoba
Europol je podržao vlasti iz 19 zemalja u velikoj akciji protiv dječije seksualne eksploatacije, koja je rezultirala hapšenjem 25 osoba širom svijeta. Osumnjičeni su bili dio kriminalne grupe koja je distribuirala slike maloljetnika u potpunosti generisane vještačkom inteligencijom (AI).
U akciji kodnog naziva Cumberland učestvovao je i MUP RS-a. U okvuiru ove akcije u Banjoj Luci je uhapšena jedna osoba inicijala S.T., saopćeno je iz MUP-a RS-a. Osim ove policijske agencije, u akciji su učestvovale i policijske snage iz Australije, Austrije, Belgije, Češke, Danske, Finske, Francuske, Njemačke, Mađarske, Islanda, Nizozemske, Novog Zelanda, Norveške, Poljske, Španije, Švedske, Švicarske i Velike Britanije.
Većina hapšenja izvedena je istovremeno 26. februara 2025. godine tokom globalne operacije, koju su predvodile danske vlasti. Očekuju se dodatna hapšenja u narednim sedmicama, jer je istraga još u toku.
Rezultati operacije do sada:identifikovano 273 osumnjičenih, uhapšeno 25 osumnjičenih, izvršena 33 pretresa, zaplijenjeno 173 predmeta, koji se dovode u vezu sa izvršenjem krivičnog djela.
Izuzetan izazov
Glavni osumnjičeni, državljanin Danske koji je uhapšen u novembru 2024. godine, vodio je online platformu na kojoj je distribuirao AI-generisani materijal koji je sam proizvodio. Nakon simboličnog online plaćanja, korisnici širom svijeta mogli su dobiti lozinku za pristup platformi i gledati sadržaje koji prikazuju zlostavljanje djece.
Tokom istrage, Europol i Zajednička radna grupa za borbu protiv cyber kriminala, koju vodi Europol, pružali su operativnu koordinaciju agencijama za provođenje zakona uključenim u slučaj. Stručnjaci iz Evropskog centra za cyber kriminal Europola olakšali su razmjenu informacija i pružili analize i obavještajne podatke nacionalnim istražiteljima.
Operacija Cumberland predstavlja jedan od prvih slučajeva koji uključuju AI-generisani materijal dječije seksualne zloupotrebe (CSAM), što je istražiteljima predstavljalo izuzetan izazov, posebno zbog nedostatka nacionalnih zakona koji regulišu ove zločine. U tom kontekstu, države članice EU trenutno raspravljaju o zajedničkoj regulativi koju je predložila Evropska komisija kako bi se riješila ova nova situacija i zaštitila djeca od seksualne zloupotrebe i eksploatacije.
- Ove vještački generisane slike se tako lako mogu kreirati da ih mogu proizvoditi pojedinci sa kriminalnim namjerama, čak i bez značajnog tehničkog znanja. To doprinosi sve većem širenju materijala dječije seksualne eksploatacije, a kako se njihov obim povećava, istražiteljima postaje sve teže identifikovati počinioce ili žrtve. Organi reda moraju razviti nove metode i alate istrage kako bi se uhvatili u koštac s ovim izazovima, izjavila je izvršna direktorica Europola Catherine De Bolle
Online dječija seksualna eksploatacija ostaje jedan od najopasnijih oblika cyber kriminala u Evropskoj uniji i i dalje je među glavnim prioritetima policijskih agencija, koje se suočavaju s kontinuiranim rastom količine ilegalnog sadržaja.
Samogenerisani materijal seksualnog zlostavljanja djece čini značajan dio otkrivenog CSAM-a. AI modeli sposobni za generisanje ili izmjenu slika zloupotrebljavaju se od počinilaca za proizvodnju CSAM-a i za seksualnu iznudu. Takvi modeli su lako dostupni i brzo se razvijaju, s izlazima koji sve više liče na autentičan materijal, što otežava njegovo prepoznavanje kao vještački generisanog.
Ovo predstavlja veliki izazov za vlasti u identifikaciji stvarnih žrtava. Čak i u slučajevima kada je sadržaj potpuno vještački i ne prikazuje pravu žrtvu, kao što je slučaj s Operacijom Cumberland, AI-generisani CSAM i dalje doprinosi objektivizaciji i seksualizaciji djece.
Prevencija zločina
Borba protiv dječije seksualne eksploatacije jedan je od prioriteta Europola. Od 2017. godine, Agencija vodi inicijativu "Zaustavite zlostavljanje djece – Pronađite slučaj", koja omogućava građanima da dostavljaju informacije prepoznavanjem slučajeva kako bi pomogli u rješavanju slučajeva dječije seksualne eksploatacije. Do danas, javnost je podijelila skoro 28.000 savjeta, 30 djece je spašeno, a šest počinilaca identifikovano i procesuirano.
Na zahtjev država članica EU i drugih partnera, Europol također vodi Radnu grupu za identifikaciju žrtava, koja omogućava zajednički rad policijskih snaga na lokalizaciji istraga i identifikaciji žrtava. Djeca u Njemačkoj i Australiji već su spašena zahvaljujući ovoj inicijativi.
Operacija Cumberland ne fokusira se samo na hapšenje počinilaca, već uključuje i proaktivne mjere za sprječavanje daljnjih incidenata. Europol i njegovi partneri će u narednim danima pokrenuti online kampanju koja će istaknuti posljedice korištenja vještačke inteligencije u ilegalne svrhe i ciljati potencijalne počinioce na njihovim najaktivnijim online platformama.
Kampanja će koristiti online poruke kako bi dosegnula kupce ilegalnog sadržaja, a također će uključivati metode poput "knock-and-talk" pristupa, poruka na društvenim mrežama i upozoravajućih pisama.
Operacija Cumberland pokazuje kontinuirani koordinirani napor organa za provođenje zakona da se uhvate u koštac s ovom prijetnjom na sveobuhvatan način – od hapšenja kriminalaca do prevencije budućih zločina kroz edukaciju, odvraćanje i podršku onima koji žele potražiti pomoć.
