Ustavni sud BiH zabranio dio iz udžbenika historije u školama u RS-u
Na 153. plenarnoj sjednici, koja se u Sarajevu održava danas i sutra, Ustavni sud BiH je donio odluku kojom se van snage stavlja dio nastavnog plana i programa za predmet Historija za 9. razred osnovnih škola u bosanskohercegovačkom entitetu Republika Srpska.
Ova odluka, da bude jasnije, odnosi se na dio programa u kojem je obrađena tema Republika Srpska i Odbrambeno-otadžbinski rat".
U saopćenju Ustavnog suda BiH navedeno je da je utvrđeno kako član 4. stav (1) tačka 12) Pravilnika o nastavnom planu i programu za osnovni odgoj i obrazovanje Republike Srpske („Službeni glasnik RS“ broj 77/24) i Prilog broj 20 – Nastavni program za nastavni predmet Historija za IX razred osnovne škole u dijelu koji se odnosi na „Temu 11. Republika Srpska i Odbrambeno-otadžbinski rat“ nisu u skladu sa čl. I/2. i III/3.b) Ustava BiH i suprotni su standardima iz Okvirnog zakona o visokom obrazovanju i Zajedničke jezgre kao odluka institucija Bosne i Hercegovine.
- Stoga je navedene akte stavio van snage i oni su prestali važiti od dana njihovog objavljivanja u „Službenom glasniku RS“ broj 77/24. Odlukom Ustavnog suda zabranjeno je izvođenje nastave za nastavni predmet Historija za IX razred osnovne škole na osnovu str. 185–192. udžbenika „Istorija za 9. razred osnovne škole“, čiji je izdavač Javno preduzeće „Zavod za udžbenike i nastavna sredstva“ a.d. Istočno Sarajevo, izdanje za 2024. godinu, koji je odobren aktom Ministarstva broj 07.041/052-4017-1/18 od 25. juna 2018. godine. Za provođenje ove odluke Ustavni sud je zadužio ministra obrazovanja i kulture RS-a i direktora Republičkog pedagoškog zavoda RS-a, saopćeno je.
Ustavni sud je u obrazloženju odluke, između ostalog, podsjetio na dosadašnju vlastitu praksu tumačenja člana I/2. Ustava BiH, prema kojem ovaj član sadrži načelo vladavine prava, te da načelo vladavine prava podrazumijeva da svi zakoni, drugi propisi, kao i postupci nositelja vlasti moraju biti u skladu s Ustavom. Ovo načelo zahtijeva da svi entitetski i kantonalni ustavi, zakoni i drugi propisi koji se donose moraju biti usklađeni s ustavnim načelima, što dalje znači da pravni sistem počiva na hijerarhiji pravnih akata, počevši od ustava kao najvišeg pravnog akta pa do podzakonskih akata.
Također je podsjetio na vlastiti stav o ustavnoj obavezi poštovanja državnih zakona, prema kojem „donošenje entitetskih zakona oprečno proceduri koja je propisana državnim zakonima pokreće pitanje ustavnosti takvih zakona u smislu odredbi člana III/3.b) Ustava BiH“, te da se obaveze koje nameću državni zakoni moraju poštovati. Stoga može doći do povrede člana III/3.b) Ustava BiH, uključujući i načela vladavine prava iz člana I/2. Ustava BiH ukoliko zakoni entiteta nisu usklađeni s državnim zakonom koji u relevantnoj oblasti sadrži takav zahtjev.
Ustavni sud je ponovio stav da Okvirni zakon o osnovnom i srednjem obrazovanju služi kao osnovni normativni instrument kojim država regulira oblast obrazovanja na općenit i principijelan način, dok se federalnim jedinicama prepušta da tu istu oblast reguliraju preciznije, ali obavezno u skladu s državnim zakonom.
