Unutar bezbjednosnog prstena: NATO-partnerstvo s BiH je robusno

Prvi put nakon hladnog rata svijet je ponovo suočen s bezbjednosnom nestabilnosti, a kad god se u Evropi pojave bezbjednosni problemi, zapadni Balkan postaje predmet interesovanja velikih sila.

Iako Rusija, koja sve više postaje geostrateški rival Zapada, nikada nije bila primarno zainteresovana za zapadni Balkan, ovaj region može poslužiti kao mogući adut za ono što Moskva očekuje kao uslov za završetak rata u Ukrajini i dogovor o novoj bezbjednosnoj arhitekturi u Evropi.

Karta za pregovore

Naime, ruski bezbjednosni interesi mogu se podijeliti u tri prioritetna područja. Prvi prioritet je ono što se smatra odbrana domovine - sprečavanje eventualnog upada zapadnih armija kroz nizinsko područje istočne Evrope duboko u teritoriju Rusije. Drugi prioritet su zemlje bivšeg Sovjetskog saveza, koje Rusija želi ekonomski, politički i bezbjednosno vezati uz sebe, čak i ako je lokalno stanovništvo protiv dubljeg vezanja za Rusiju, kao što je slučaj u Ukrajini, a nakon nedjeljnih opštih izbora i u Moldaviji. Treći prioritet je područje bivšeg Varšavskog pakta, za koji Vladimir Putin, predsjednik Rusije, smatra da treba biti vraćen u rusku sferu uticaja.

Poslali jasne poruke

Sarajevo bilo epicentar sigurnosnog dijaloga: I NATO i Evropa stoje uz našu zemlju

Zapadni Balkan ne potpada ni u jednu od ovih sfera i zato Rusiji nije toliko važno da kontroliše ovaj region, već joj je više važan kao moguća karta za pregovore sa Sjedinjenim Državama, koje Rusija, uz Kinu, smatra kao jedinog ravnopravnog globalnog partnera. Kao što smo već nekoliko puta pisali na ovom mjestu, nakon istorijskog ljetošnjeg samita NATO-a u Haagu, Evropa i Amerika su postigle strateški dogovor o bezbjednosnim pitanjima i više ne postoji mogućnost direktnih bilateralnih pregovora između Donalda Trampa, američkog predsjednika, i Putina oko bezbjednosne arhitekture u Evropi, što je pokazao i nedavno održani propali samit na Aljasci.

Prevedeno na običan jezik, sve to znači da Bosna i Hercegovina ostaje čvrsto unutar bezbjednosnog prstena NATO-a, bilo kao članica ili kao zemlja partner. Na upravo održanoj Sarajevskoj bezbjednosnoj konferenciji Radmila Šekerinska, zamjenica generalnog sekretara NATO-a, potvrdila je da BiH ostaje važna za ovu alijansu, a njene riječi nisu floskula, već stanje realnosti na terenu.

“NATO danas pruža podršku operaciji Evropske unije EUFOR Althea u sklopu aranžmana Berlin plus. Mi smo prisutni kroz NATO-štab u Sarajevu i Kancelariju za političku podršku. Naravno, NATO-trupe su angažovane na obližnjem Kosovu, gdje smo konstantno pomagali zaštiti mira decenijama. NATO-partnerstvo s BiH je robusno. Naša zajednička stabilnost, ovdje i u širem regionu, ostaje čvrsta. A naša podrška evroatlantskim integracijama BiH je snažna”, istakla je Šekerinska.

Alijansa se pita

Iako su svi ovi aranžmani koje Šekerinska pominje još iz vremena prije ruske aneksije Krima, kada je počelo geopolitičko i bezbjednosno preslagivanje u Evropi, SAD i NATO su uvijek imali na umu činjenicu da bi se odnosi s Rusijom mogli pogoršati i uvijek su ostavljali pravni prostor da se NATO u punom kapacitetu može vratiti u BiH. Na primjer, ako se ostvare prijetnje Milorada Dodika, predsjednika SNSD-a, da će od Rusije tražiti da u novembru uloži veto u produženje mandata EUFOR-u u BiH, NATO ima mogućnost da reaktivira svoju ulogu koju je dobio Dejtonskim sporazumom, da bude bezbjednosni garant. Sporazumom Berlin plus postignuta je saglasnost o dijeljenju odgovornosti za bezbjednost u BiH između EU i NATO-a, a nikad ta odgovornost nije prebačena s NATO-a na Uniju. To se eksplicitno vidi i u rezolucijama Savjeta bezbjednosti UN-a o produženju mandata EUFOR-a u BiH, gdje se uvijek spominje i “NATO-prisustvo” osim same vojne misije EU, za koje je svake godine glasala i Rusija.

Činjenica da se Rusija nikada nije bunila protiv takvog aranžmana, barem do početka proširene invazije na Ukrajinu u februaru 2022, govori o tome da je Rusija svjesna da je ovo područje pod NATO-jurisdikcijom, ako ni zbog čega drugog, onda zbog činjenice da bivša Jugoslavija nikad nije bila dio Varšavskog pakta.

Zato je i za političare u našoj zemlji i regionu važno da prihvate tu realnost i da ne pokušavaju ovaj region odvući tamo gdje realno nikada ne može ni biti.

-