Meta uvodi zabrane za političke stranke: Posljedice će osjetiti i političari u BiH
Kompanija Meta, vlasnik društvenih mreža Facebook i Instagram, objavila je da od oktobra 2025. godine više neće dozvoljavati političko oglašavanje na svojim platformama u državama članicama Evropske unije. Kao razlog za ovu odluku navode prekomplikovane i teško primjenjive nove regulative koje je uvela EU.
U saopćenju Metinog tima navodi se da odluka nije donesena olako, ali da je postala nužna zbog zahtjeva evropskih propisa koji su, kako tvrde, „nesprovodivi“. Od oktobra, na Facebooku i Instagramu više neće biti dozvoljeno objavljivanje oglasa političkog i izbornog karaktera, kao ni oglasa koji se tiču društveno važnih pitanja.
Nova pravila donose niz zahtjeva koji, prema mišljenju Mete, unose ozbiljne operativne poteškoće i pravnu neizvjesnost. Riječ je o evropskoj regulativi o transparentnosti i ciljanju političkih oglasa (TTPA), čiji je cilj suzbijanje manipulacije informacijama i sprečavanje stranog uplitanja u izborni proces.
Iako je regulativa stupila na snagu u aprilu 2024. godine, potpuna primjena svih njenih odredbi počinje 10. oktobra ove godine. Prema pravilima, svaki politički oglas mora da sadrži jasno označene informacije o sponzoru, izbornom kontekstu, visini plaćenog iznosa i metodama targetiranja koje su korištene.
Meta ističe da su već od 2018. godine uveli alate za veću transparentnost oglašavanja, uključujući obaveznu autorizaciju za oglašivače i javno dostupnu arhivu svih oglasa. Međutim, nova regulativa, kako tvrde, stvara nivo složenosti koji onemogućava normalno funkcionisanje oglašivačkih kampanja. To će rezultirati time da korisnici iz Evrope više neće viđati političke oglase koji su relevantni za njih.
Ovo nije prvi takav potez velikih tehnoloških kompanija. Još u novembru prošle godine, kompanija Google najavila je da će prestati sa političkim oglašavanjem u Evropi, takođe zbog novih pravila EU. Važno je napomenuti da se ove promjene za sada odnose isključivo na teritoriju Evropske unije.
Postavlja se pitanje kako bi izgledala slična zabrana u Bosni i Hercegovini. Ako bi Meta odlučila da i na području BiH zabrani političko oglašavanje, posljedice bi bile značajne, posebno tokom predizbornih kampanja.
Političke stranke u BiH su u prethodnim izbornim ciklusima trošile znatna sredstva na kampanje putem društvenih mreža. Prema podacima Istinomjera, tokom jedne izborne kampanje potrošeno je oko 438.875 KM za ukupno 5.064 oglasa na Facebooku i Instagramu.
Ograničenja slična onima u EU značila bi nemogućnost targetiranja biračkog tijela, zabranu objavljivanja oglasa uoči izbora, kao i ograničenja za nove oglase neposredno prije samih izbora. To bi se posebno odrazilo na političke subjekte u Republici Srpskoj, koja, prema dostupnim podacima, troši najviše sredstava na ovakvu vrstu promocije.
Kako se digitalna kampanja sve više smatra ključnim alatom u političkoj komunikaciji, potencijalno širenje evropske zabrane na BiH otvorilo bi brojna pitanja o transparentnosti, jednakosti u pristupu biračima, ali i o ukupnoj promjeni strategija političkog oglašavanja u digitalnom prostoru.
