Uoči Dana državnosti: Bh. akademici govorili o prijetnjama iz RS-a, ali i izdvojili drugu opasnost
Na zasjedanju ZAVNOBiH-a u Mrkonjić-Gradu 25. novembra 1943. godine donesena je historijska odluka o obnovi i uspostavi državnosti Bosne i Hercegovine.
Voljom vijećnika Prvog zasjedanja ZAVNOBiH-a Bosna i Hercegovina postaje federalna državna jedinica ravnopravna sa pet jugoslovenskih republika. Ovu odluku potvrđuje AVNOJ na Drugom zasjedanju 29. novembra 1943. godine. Kazao je ovo potpredsjednik ANUBiH i akademik Mirko Pejanović na početku izlaganja na svečanoj sjednici, koja je održana u petak, u povodu obilježavanja Dana državnosti BiH, a koju je organizovala Akademija nauka i umjetnosti BiH.
Antifašistička borba
Inače, u višedecenijskom vremenu ANUBiH ima aktivan pristup u naučnom izučavanju značaja ZAVNOBiH-a za uspostavu i razvoj državnosti BiH. Stoga je Pejanović govorio o ZAVNOBiH-u i kontinuitetu razvoja državnosti BiH u XX i XXI stoljeću, naglasivši kako su građani i narodi u trogodišnjoj Narodnooslobodilačkoj i antifašističkoj borbi izvojevali pravo da politički oblikuju i uređuju svoju domovinu kao zbratimljenu i nedjeljivu državnu zajednicu koja garantuje nacionalnu ravnopravnost Hrvata, Srba i Muslimana (Bošnjaka).
U četiri decenije razvoja u miru, a u uslovima punog jedinstva u rukovođenju privrednim i društvenim razvojem, govori Pejanović, Bosna i Hercegovina je od ranih 60-ih pa do 90-ih godina XX stoljeća postigla sveukupni napredak i preporod u oblasti ekonomskog i kulturnog razvoja.
- Izvela je reformu privrede iz bazne u prerađivačku privredu. Dostigla je zaposlenost od milion svojih žitelja. Postigla je demografski rast na više od četiri miliona stanovnika. Sva djeca osnovnoškolskog uzrasta su obuhvaćena osnovnim obrazovanjem. Uz sarajevski, formirani su banjalučki, tuzlanski i mostarski univerzitet. Osnovana je Akademija nauka i umjetnosti. Svih 109 opštinskih središta povezano je asfaltnim cestama sa Sarajevom kao glavnim gradom. Krajem 60-ih godina donesena je odluka o istorijskom priznanju nacionalnog subjektiviteta muslimanskog (bošnjačkog) naroda. Potpuna nacionalna emancipacija muslimanskog naroda išla je uporedo sa istorijskim procesom jačanja samostalnosti i državnosti Bosne i Hercegovine u jugoslovenskoj federaciji, naglasio je potpredsjednik ANUBiH.
Prisjetio se, između ostalog, i devedesetih kada se BiH našla pred historijskim izazovom da izvede političku pluralizaciju uvođenjem višestranačkog sistema i donese demokratsku odluku o svojoj političkoj budućnosti, ali i agresije na zemlju kada su počinjeni masovni zločini nad civilima, te genocid nad Bošnjacima u Srebrenici.Smatra da BiH i danas odolijeva brojnim izazovima, ali da uprkos tome imamo državu u kojoj živimo mirno i nadamo se da će postati dio EU u naredne dvije do tri godine.
- Postizanje članstva u EU za BiH znači rješenje izazova da država egzistira kao demokratska, pravna i ekonomski prosperitetna u zajednici slobodnih naroda i država u Evropi, ocijenio je akademik.
Upozorio je Pejanović i na trenutno stanje, odnosno kako nužno zaustaviti razorno dejstvo etnonacionalnih politika i ojačati politički pluralizam na građanskim osnovama.
- Nacionalizam koji zagovara secesiju Republike Srpske iz BiH sve više postaje prijetnja za mir, suverenitet i integritet države. Uz opasnosti od secesije, nad BiH se nadvila i opasnost demografskog pražnjenja zbog enormne emigracije radno sposobnog stanovništva u zemlje Evropske unije, kazao je.
Kriza državnosti
Kao jednu od važnih poluga za ubrzanje integracije naše zemlje u EU izdvojio je ugradnju evropske klauzule u Ustav Bosne i Hercegovine.
- Ovim bi se omogućilo ubrzano donošenje zakona kojim bi se preuzela pravna stečevina Evropske unije od Parlamentarne skupštine BiH, dodao je Pejanović.
Prof. dr. Husnija Kamberović, dopisni član ANUBiH, govorio je o Zborniku radova koji je rezultat prošlogodišnje konferencije, a koju je organizovala Akademija povodom godišnjice ZAVNOBiH-a.
- Ideja je bila da se razmatra na koji način se bh. državnost tokom XX i XXI stoljeća razvijala i da vidimo koji su to odgovori, kakva su moguća rješenja na krizu državnosti koju danas vidimo. Iz ovog zbornika se može vidjeti da tu postoji šarenilo ideja, istakao je.
Kamberović je precizirao da je ono što je ZAVNOBiH definisao kao ravnopravnost naroda potpuno drugačije od današnje konstitutivnosti iz Daytona, jer je tada ravnopravnost podrazumijevala kolektivnu konstitutivnost, a ne ovu separatnu koja vodi BiH ka daljim podjelama.
Mile Babić, dopisni član Akademije, rekao je da je ključno da u zemlji vladaju pravedni zakoni, a ne čovjek nad čovjekom da bi ona imala budućnost kao evropska država.
