Sve o novom modelu klupskog SP-a: Više fudbala, više zarade, više utakmica

Ideja o FIFA Svjetskom klupskom prvenstvu sa 32 ekipe rezultat je višegodišnje težnje Svjetske fudbalske federacija (FIFA) da proširi ulogu u klupskom fudbalu i stvori globalni turnir koji bi bio pandan FIFA Svjetskom prvenstvu za reprezentacije, ali na nivou klubova.

FIFA je od 2000. organizovala Svjetsko klupsko prvenstvo sa sedam timova – šampionima šest kontinenata i predstavnikom domaćina. Međutim, ovaj format imao je ograničenu atraktivnost jer su evropski i južnoamerički timovi gotovo uvijek dominirali. Mnogi klubovi i navijači smatrali su turnir nedovoljno relevantnim i zanimljivim, a bio je kratkog trajanja i s malim brojem utakmica.

Klupski fudbal, posebno evropski, postao je globalni fenomen. Klubovi kao što su Real Madrid, Manchester City ili čak brazilski Flamengo imaju milione navijača širom svijeta. FIFA je željela kapitalizovati na toj popularnosti, ali i ponuditi globalnu alternativu UEFA Ligi šampiona, te omogućiti klubovima izvan Evrope veću izloženost i šansu da se takmiče na visokom nivou.

Trofej u New Yorku/Mike Segar/TPX/REUTERS

FIFA je 2019. godine prvi put zvanično najavila da planira prošireni format sa 24 ekipe, a zatim 2020. potvrdila proširenje na 32 ekipe s prvom verzijom zakazanom za 2021. u Kini. No, zbog pandemije koronavirusa, taj turnir je odgođen.

Naravno, tu su i ekonomski motivi, a FIFA je vidjela veliki komercijalni potencijal kroz sponzore, TV prava i marketing, pa su iz ove organizacije željeli manje zavisiti od prihoda reprezentativnih turnira. Turnir je osmišljen da postane glavni FIFA klupski proizvod i da se održava svake četiri godine.

U decembru 2022. predsjednik FIFA Gianni Infantino objavio je da će prvi turnir sa 32 kluba biti održan u ljeto 2025. u SAD-u. Format bi trebao uključivati - klubove iz svih šest konfederacija, selekciju zasnovanu na učinku u kontinentalnim takmičenjima (npr. UEFA Liga šampiona), a format bi bio sličan kao na Svjetskom prvenstvu za reprezentacije (grupe plus eliminaciona).

Način kvalifikacije klubova za FIFA Svjetsko klupsko prvenstvo 2025. temelji se, uglavnom, na rezultatima u kontinentalnim takmičenjima (npr. UEFA Liga prvaka, Copa Libertadores itd) tokom perioda od četiri godine (2021–2024). FIFA je postavila jasna pravila i kvote po konfederacijama.

Tako će Evropa (UEFA Liga prvaka) imati 12 predstavnika, Južna Amerika (Copa Libertadores) šest, Azija (AFC Liga prvaka) četiri, Afrika (CAF Liga prvaka) četiri, Sjeverna Amerika i Karibi (CONCACAF Liga prvaka) četiri, te Okeanija (OFC Liga prvaka) i SAD (zemlja domaćin) po jednog predstavnika.

Automatski se na prvenstvo plasiraju šampioni kontinentalnih takmičenja, dakle, svaki klupski šampion na kontinentu od 2021. do 2024. ide na SP. Ako isti klub osvoji više puta kontinentalno takmičenje, onda se ostali biraju prema rang-listi.

Preostala mjesta rangiraju se prema učinku. Ako konfederacija ima više mjesta nego šampiona (npr. UEFA ima 12 mjesta, ali samo četiri osvajača Lige prvaka), onda se gleda koeficijent uspjeha klubova u kontinentalnim takmičenjima, računaju se bodovi za pobjede, remije, prolazak rundi itd. Osim toga, klubovi s najboljim učinkom kroz više sezona dobijaju mjesto. Pravilo je da na ovom šampionatu mogu biti najviše dva kluba iz iste države, osim ako su više od dva kluba iz iste zemlje osvojila kontinentalno takmičenje. FIFA je uvela to ograničenje zbog geografske ravnoteže.

Predsjednik FIFA Gianni Infantino je naglasio da FIFA mora dati prilike i šanse svima širom svijeta i da je cilj ovog turnira da učini fudbal zaista globalnim.

Međutim, ovaj novi format izazvao je zabrinutost među sindikatima igrača i ligama zbog mogućeg preopterećenja kalendara i utjecaja na dobrobit igrača. Infantino je odgovorio na te kritike izjavom da će utjecaj turnira na dobrobit igrača biti ograničen jer se radi o takmičenju koje se održava svake četiri godine.

U vezi s pojedinačnim igračima, Infantino je nedavno u neformalnom razgovoru s YouTuberom IShowSpeed spomenuo da su u toku razgovori o mogućem učešću Cristiana Ronalda na turniru iako njegov trenutni klub Al-Nassr nije kvalifikovan. Ova izjava izazvala je nezadovoljstvo u Ronaldovom taboru zbog njenog neformalnog karaktera i potencijalnog utjecaja na pregovore o njegovoj budućnosti.

- Zahvaljujem svima koji su učestvovali u ovom uspjehu: konfederacijama, savezima, ligama, klubovima, igračima, Evropskoj klupskoj asocijaciji, njenom predsjedniku – svima koji su dijelili našu viziju da svijetu treba globalno klupsko takmičenje, jer moramo osigurati da klubovi, ne samo reprezentacije, mogu zablistati na globalnoj sceni, ulagati i postajati bolji i veći širom svijeta, kazao je Infantino.

Ova njegova izjava naglašava nekoliko ključnih poruka - finansijska redistribucija: sav prihod ide nazad u fudbal – kroz nagrade klubovima i fondove solidarnosti, globalna uključenost klubova: nije više samo fokus na reprezentacijama već i na klubovima iz cijelog svijeta, zahvala različitim akterima: Infantino naglašava zajednički napor svih, što je jako važno za budućnost FIFA i svjetskog fudbala.

Sve grupe i učesnici

FIFA je za Svjetsko klupsko prvenstvo 2025. godine u Sjedinjenim Američkim Državama predvidjela rekordni nagradni fond od milijardu američkih dolara. Ova sredstva će biti raspodijeljena između 32 učesnička kluba kroz dva glavna stuba.

Nagrada za učešće je 525 miliona američkih dolara. Ovaj dio fonda garantuje isplate svim klubovima na osnovu njihove kontinentalne pripadnosti i FIFA procjene sportskih i komercijalnih kriterija. Tako će klubovi iz Evrope dobiti između 12,81 i 38,19 miliona. Klubovi iz Južne Amerike po 15,21 milion, a iz Azije i Afrike po 9,55 miliona dolara. Klubovi iz Okeanije će dobiti po 3,58 miliona dolara.

Za sportski učinak nagrade dijele po sljedećem planu: pobjeda u grupnoj fazi donosi dva miliona dolara, remi u grupnoj fazi milion dolara, plasman u osminu finala nosi 7,5 miliona, a u četvrtfinale 13,125 miliona. Plasman u polufinale nosi 21 milion dolara, a u finale 30 miliona dolara. Pobjednik turnira dobija dodatnih 40 miliona kao glavnu nagradu. Kombinacijom ovih isplata, klub koji osvoji turnir i ostvari maksimalan broj pobjeda može zaraditi do 125 miliona dolara.