Od prijateljskih turnira do planetarnog događaja

Prvi pokušaji da se stvori globalno klupsko fudbalsko takmičenje bilo je 1909, 21 godinu prije prvog Svjetskog fudbalskog prvenstva za reprezentacije, prema FIFA podacima. Takmičenje zvano Sir Thomas Lipton Trophy održano je u Italiji 1909. i 1911, u kojem su učestvovale engleske, italijanske, njemačke i švicarske ekipe.

Takmičenje je oba puta osvojila engleska amaterska ekipa West Auckland. Ideja da FIFA organizuje međunarodno klupsko takmičenje potiče iz 1950-ih. Kada je predsjednik FIFA Jules Rimet 1951. godine upitan je li takmičenje Copa Rio organizovala upravo FIFA, odgovorio je da takmičenje nije u njihovoj nadležnosti jer nije organizovano ni podržano od Brazilskog fudbalskog saveza (CBF). To je takmičenje naslijedio turnir Torneio Octogonal Rivadavia Correa Meyer, koji je osvojio Vasco da Gama. Turnir je imao pet brazilskih ekipa te tri strana kluba, izgubivši tako međukontinentalni aspekt. U decembru 2007. FIFA je odbila Palmeirasov zahtjev da turnir prizna kao svjetsko klupsko prvenstvo jer su učesnici bili sa samo dva kontinenta.

Iako je takmičenje na kraju ukinuto, ostalo je poštovano u svijetu fudbala. FIFA članovi odbora Stanley Rous i Ottorino lično osobno su učestvovali u organizaciji izdanja iz 1951, iako ne kao službenici FIFA. Rousova uloga bila je pregovaranje s evropskim klubovima, dok je Barassi pomogao u oblikovanju takmičenja. Komentarišući Juventusovo prihvatanje učešća u Copi Rio, u italijanskom tisku pisalo je da “italijanski klub ne smije propustiti tako važan i globalan događaj”. Zbog CBF-ovih poteškoća da dovedu evropske klubove u takmičenje, novine O Estado de Sao Paulo predložile su da se FIFA treba uključiti u sastavljanje međunarodnih klupskih takmičenja objavivši kako međunarodna takmičenja, ovdje ili u inozemstvu, trebala bi se igrati onda kada FIFA to odredi. Međutim, nije bilo nikakvog odgovora.

Takozvano Pequena Copa del Mundo ili malo svjetsko prvenstvo bilo je takmičenje održano u Venecueli između 1952. i 1957, s dva kratka oživljenja 1963. i 1965. Obično je u njemu igralo osam ekipa - po četiri iz Evrope i Južne Amerike. Nakon kasnih 1950-ih, takmičenje je ubrzo izgubilo prestiž kako se i broj učesnika smanjivao. Međutim, ovo je takmičenje, sa stvaranjem Kupa prvaka i Copa Libertadoresa, bilo temelj za kasniji Interkontinentalni kup.

Stanley Rous se smatra idejnim tvorcem takmičenja

Tournoi de Paris bilo je takmičenje čija je prvobitna namjena okupiti najveće evropske i južnoameričke ekipe da bi se utvrdio de facto “najbolji klub na svijetu”, prvi put je održano 1957. kad je prvak Južne Amerike Vasco da Gama pobijedio domaćina Racing Paris u polufinalu, a zatim i dvostrukog evropskog prvaka Real Madrid rezultatom 4:3 u finalu na Parku prinčeva, stadionu Realovog trijumfa u prvoj sezoni Kupa šampiona. Pobjeda je hvaljena na oba kontinenta jer je to bilo prvo međunarodno takmičenje koje Real Madrid nije uspio osvojiti. Nakon toga, Real Madrid se udaljio od takmičenja i tvrdio da bi se ono trebalo gledati samo kao prijateljski turnir. Španska ekipa se ubrzo oporavila od poraza pobijedivši u prvom Interkontinentalnom kupu. Španski klub se nakon uspjeha prozvao svjetskim prvakom dok se FIFA nije uključila i usprotivila tvrdnji, objasnivši kako takmičenje nije uključivalo nijedne prvake iz drugih konfederacija, te izjavila kako se mogu prozvati samo interkontinentalnim prvacima takmičenja u kojem su učestvovale dvije organizacije gdje niko drugi nije imao prilike igrati. FIFA je zatim objavila kako će zabraniti igranje Interkontinentalnog kupa 1961. ako organizatori ne počnu oslovljavati takmičenje kao prijateljski susret dvije organizacija. Iste godine kad je započeo Interkontinentalni kup, FIFA je odobrila igranje takmičenja zvanog International Soccer League, koje je igrano pod pokroviteljstvom Sir Stanleyja Rousa, tadašnjeg predsjednika FIFA.

Iako se FIFA nadala da će se International Soccer League pretvoriti u Svjetsko klupsko prvenstvo, Interkontinentalni kup je bio taj koji je privlačio više pažnje i zanimanja ostalih kontinenata. Konfederacija Sjeverne i Srednje Amerike CONCACAF osnovana je 1961. da bi ostvarila zamisao uključivanja svojih klubova u Copa Libertadores i, samim time, u Interkontinentalni kup. Međutim, njihov zahtjev za oba takmičenja je odbijen. Ubrzo nakon, osniva se CONCACAF Kup prvaka 1962. CONMEBOL i UEFA su 1963. tražili od FIFA da prizna Interkontinentalni kup, međutim, FIFA je dala isti odgovor kao i 1960. i izjavila kako će priznati takmičenje samo ako se azijske i afričke ekipe priključe.

Zbog brutalnosti argentinskih i urugvajskih klubova na Interkontinentalnom kupu, od FIFA je nekoliko puta zatraženo krajem 1960-ih da procijeni kazne i reguliše takmičenje. Međutim, FIFA je odbila svaki zahtjev. Prvi od tih zahtjeva podnesen je 1967, nakon utakmice kasnije prozvane Bitka za Montevideo. Fudbalski savez Škotske, putem predsjednika Willieja Allana, tražio je od FIFA da prizna takmičenje kako bi provodila fudbalske propise, FIFA je odgovorila da ne može regulisati takmičenje koje ona ne organizuje. Allanovi napori bili su otežani kada je CONMEBOL, uz podršku predsjednika Teofila Salinasa i Argentinskog fudbalskog saveza (AFA), odbio dopustiti FIFA da ima ikakvog utjecaja na takmičenje.

Corinthians je u brazilskom finalu 2000. pobijedio Vasco da Gamu

ALLSPORT

Generalni sekretar FIFA Rene Courte napisao je članak ubrzo objavivši kako FIFA takmičenje vidi kao “evropsko-južnoamerički prijateljski susret”. Članak je potvrdio Sir Stanley Rous. Osnivanjem azijskih i sjevernoameričkih klupskih takmičenja, FIFA je otvorila mogućnost uzeti takmičenje pod svoju nadležnost ako bi se uključile te konfederacije - prijedlog je dočekan negativno od UEFA i CONMEBOL-a. Interkontinentalni kupovi 1968. i 1969. završeni su na sličan način kao i prijašnji; menadžer Manchester Uniteda Matt Busby insistirao je da Argentincima treba zabraniti sudjelovanje u fudbalu. FIFA bi se stvarno trebala uključiti.

Francuske sportske novine L’Équipe, koje su pomogle pri osnivanju Evropskog kupa šampiona, ponudile su se 1973. da dobrovoljno sponzorišu Svjetsko klupsko prvenstvo koje bi činili prvaci Evrope, Južne i Sjeverne Amerike te Azije, tada jedina četiri klupska kontinentalna takmičenja. Takmičenje bi potencijalno započelo u Parizu između septembra i oktobra 1974, s eventualnim finalom na Parku prinčeva. Ekstremni negativizam Evropljana spriječio je da se ovo takmičenje ostvari. L’Équipe je 1975. još jednom pokušao stvoriti Svjetsko klupsko prvenstvo, u kojem bi učestvovala četiri polufinalista Kupa šampiona, dvoje finalista Copa Libertadoresa, kao i prvaci Afrike i Azije. Međutim, UEFA je preko svog predsjednika Artemija Franchija odbila prijedlog i on je opet propao.

U opasnosti da se Interkontinentalni kup raspadne, UEFA i CONMEBOL su 1980. unajmili britansku marketinšku tvrtku West Nally da pronađe izvedivo rješenje za takmičenje. Toyota Motor Corporation je preko West Nallyja preuzela takmičenje pod svoje i preimenovala ga u Toyota Cup, sa samo jednom finalnom utakmicom igranom u Japanu. Toyota je investirala više od 700. 000 dolara u izdanje Interkontinentalnog kupa 1980, igranog na Olimpijskom stadionu u Tokiju, s tim da je preko 200.000 dolara išlo učesnicima susreta. Sa svojim novim formatom, na Toyota Cup se gledalo sa skepticizmom, s obzirom na to da je fudbal bio manje poznat na Dalekom istoku. Međutim, finansijski poticaj je bio dobrodošao, kako su se tada i evropske i južnoameričke ekipe borile s finansijskim problemima. Da bi se zaštitili od mogućih odbijanja učešća evropskih ekipa, Toyota, UEFA te svaki učesnik Kupa prvaka morao je potpisati godišnji ugovor koji je zahtijevao od eventualnih prvaka Evrope da učestvuje u Interkontinentalnom kupu - to je bio jedan od uslova učešća u Kupu šampiona, inače bi klub rizikovao tužbu UEFA i Toyote. Potom 1983. godine, Fudbalski savez Engleske (FA) pokušao je organizovati Svjetsko klupsko prvenstvo koje bi se igralo 1985. i čiji bi pokrovitelj bio West Nally, no to je odbila UEFA. Interamerički kup i Afroazijsko klupsko prvenstvo bila su takmičenja koja su omogućavala drugim kontinentima da imaju klupska prvenstva, s obzirom na to da im su UEFA i CONMEBOL odbijali zahtjeve za učešće u Interkontinentalnom kupu.[50]

Struktura FIFA Svjetskog klupskog prvenstva 2000. bila je sastavljena godinama unaprijed. Prema Seppu Blatteru, ideju za prvenstvo prezentovao je tadašnji predsjednik AC Milana Silvio Berlusconi Izvršnom odboru FIFA u decembru 1993. u Las Vegasu. S obzirom na to da je tada već svaka konfederacija imala stabilno kontinentalno takmičenje, u FIFA su smatrali da bi bilo bitno osnovati svjetsko prvenstvo za klubove. U početku, bilo je devet kandidata za domaćinstvo prvog takmičenja: Kina, Brazil, Meksiko, Paragvaj, Saudijska Arabija, Tahiti, Turska, Sjedinjene Države i Urugvaj, a od tih devet, samo su S. Arabija, Meksiko, Brazil i Urugvaj potvrdili svoj interes FIFA. Tako je 3. septembra 1997. FIFA odabrala Brazil za domaćina prvenstva, koje je trebalo započeti 1999. Legenda Manchester Uniteda i član engleske pobjedničke reprezentacije iz 1966. sir Bobby Charlton izjavio je da Svjetsko klupsko prvenstvo daje fantastičnu priliku postati prvim istinskim prvakom svijeta. Za prvenstvo se dijelilo 28 miliona američkih dolara nagradnog novca, a televizijska prava vrijedna 40 miliona prodata su 15 TV stanica širom pet kontinenata. Završni žrijeb prvog Svjetskog klupskog prvenstva održan je 19. oktobra 1999. u hotelu Copacabana Palace u Rio de Janeiru.

Prvo se prvenstvo trebalo održati 1999. godine s kontinentalnim prvacima iz 1998, pobjednikom Interkontinentalnog kupa i nacionalnim prvakom države domaćina, ali je odgođeno za iduću godinu. Kad se promijenio termin takmičenja, promijenilo se i osam novih učesnika, to su bili: brazilski Corinthians i Vasco da Gama, engleski Manchester United, meksička Necaxa, marokanska Raja Casablanca, španski Real Madrid, saudijski Al-Nassr te australski South Melbourne. Prvi pogodak prvenstva postigao je napadač Real Madrida Nicolas Anelka u susretu protiv Al-Nassra, kojeg je Real dobio rezultatom 3:1. Finale je bio susret dvije brazilskih ekipe, za sada jedino takvo finale Svjetskog prvenstva. Vasco da Gama nije iskoristio prednost domaćeg i poražen je od Corinthiansa sa 3:4 na penale.

Drugo prvenstvo planiralo se za 2001. u Španiji i trebalo je imati 12 učesnika. Žrijeb je održan 6. marta 2001. u La Coruni. Međutim, takmičenje je otkazano 18. maja zbog kombinacije više stvari, ali najviše zbog pada FIFA marketinške kompanije International Sport and Leisure (ISL). Svaki učesnik otkazanog prvenstva dobio je kompenzaciju od 750.000 dolara. Fudbalski savez Španije (RFEF) također je dobio miliona dolara od FIFA. Još je jedan pokušaj postojao da se održi izdanje za 2003, u kojem je 17 zemalja izrazilo zanimanje za domaćinstvo, ali je pokušaj propao. FIFA je postigla dogovor s UEFA, CONMEBOL-om i Toyotom da spoji Interkontinentalni kup i Svjetsko klupsko prvenstvo u jedno takmičenje. Posljednji Interkontinentalni kup odigran je 2004, a obnovljeno Svjetsko klupsko prvenstvo održano je u decembru 2005. u Japanu.

Prvenstvo 2005. bilo je znatno kraće od prijašnjeg izdanja, riješivši tako problem raspoređivanja takmičenja, s obzirom na to da su se sezone različito odvijale na svakom kontinentu. Takmičilo se samo šest kontinentalnih prvaka, s tim da su predstavnici CONMEBOL-a i UEFA direktno prolazili u polufinale. Uveden je novi trofej koji je zamijenio trofej Interkontinentalnog kupa, Toyotin trofej i trofej iz 2000. Žrijeb prvenstva 2005. održan je 30. jula 2005. u hotelu Westin u Tokiju. Prvenstvo je osvojio brazilski Sao Paulo, koji je pogotkom Mineira u finalu savladao engleski Liverpool. Tako je Mineiro postao prvi strijelac u finalima FIFA Svjetskih klupskih prvenstava.

Toni Kroos je jedini igrač sa šest naslova. Cristiano Ronaldo je najbolji strijelac u historiji sa sedam golova, a Egipćanin Hussein el-Shahat je igrač sa najviše nastupa - 15. Najuspješniji klub je Real Madrid sa pet titula, Barcelona ima tri, a Corinthians i Bayern po dvije. Po jednom su prvaci bili Liverpool, Chelsea, Sao Paolo, Internacional, Milan, Manchester United, Manchester City i Inter.

Real je rekorder sa najviše pobjeda (12) i najviše postignutih pogodaka na šampionatima.