Zašto su ljudi pripitomili mačke: Odgovor mračniji nego što mislite

Mačke su danas jedne od omiljenih kućnih ljubimaca na svijetu, ali njihova povezanost s ljudima seže hiljadama godina unazad – i počela je iz razloga koji bi mnoge mogao iznenaditi. Novo istraživanje baca novo svjetlo na to zašto su ljudi uopšte počeli pripitomljavati ove životinje.

Ljudi drže mačke kao kućne ljubimce već jako dugo, a nova istraživanja otkrivaju sve više o porijeklu tog običaja. Ranije se mislilo da je pripitomljavanje mačaka počelo prije oko 9.000 godina s afričkom divljom mačkom.

Ipak, naučnici sada tvrde da istraživanja upućuju sve do drevnog Egipta, ali tada mačke nisu bile kućni ljubimci niti lovci na miševe – već su služile za nešto što danas ljudima ne bi bilo zamislivo.

Prema anketi Cats Protection iz 2024. o mačkama u Ujedinjenom Kraljevstvu, utvrđeno je da oko 10,6 milijuna ljudi ima mačke. Otprilike četvrtina domaćinstava ima mačku kao kućnog ljubimca, prenosi net.hr.

Globalna anketa o kućnim ljubimcima iz 2024. procjenjuje da je ukupna svjetska populacija kućnih ljubimaca oko milijardu, pri čemu su mačke najpopularniji ljubimci.

Ranije se vjerovalo da je pripitomljavanje mačaka počelo prije više od 9.000 godina, kada su divlje mačke počele dolaziti u prva poljoprivredna sela.

Djelimično se to povezivalo s tjeranjem glodara, što je i danas jedna od korisnih uloga mačaka. Kako su afričke divlje mačke lovile pacove na farmama, došlo je do obostrano korisnog odnosa, što je vremenom dovelo do pripitomljavanja. Ali sada naučnici osporavaju tu teoriju.

Arheolog sa Univerziteta u Exeteru, dr Sean Doherty, glavni je autor studije koja opovrgava dosadašnje teorije.

“Naša studija osporava tu priču pregledom dostupnih osteoloških (koštanih), genetskih i ikonografskih dokaza”, rekao je za BBC Science Focus. “Tvrdimo da je pripitomljavanje mačaka započelo u Egiptu, negdje između drugog i prvog milenijuma prije nove ere”

Naučnici vjeruju da je do pogrešnog datiranja moglo doći zbog veličine mačjih kostiju i njihovog premještanja kroz slojeve tla tokom vremena.

“Zato smo koristili radiokarbonsko datiranje kako bismo potvrdili njihove stvarne godine. I to je pokazalo da su ostaci nekih mačaka bili znatno mlađi nego što se ranije mislilo”, dodao je Doherty.

U osnovi, ključna je bila religija – mačke su smatrane svetim, a služile su kao žrtva boginji Bastet.

Zbog toga su milioni mačaka uzgajani isključivo za žrtvovanje.

“Veza između domaćih mačaka i egipatske boginje Bastet doseže vrhunac u prvom milenijumu prije nove ere”, objasnio je Doherty. “U hramovima posvećenim njoj nalazimo milione mumificiranih mačaka. Bilo ih je toliko da su tokom viktorijanskog razdoblja tone tih mumija donesene u Britaniju kako bi se samljele i koristile kao gnojivo.”

Zbog tog masovnog uzgoja počeli su birati mačke s osobinama lakšim za odgoj i tako su nastale pripitomljene mačke, piše LADbible.