Šta je Tito krio duboko u stijenama? - Misteriozna baza SFRJ-a za koju mnogi nisu znali
Tunel u Boki Kotorskoj/Facebook
Na samom ulazu u Bokokotorski zaliv, tik uz mirno ribarsko selo Rose na poluostrvu Luštica, nalazi se jedan od najzagonetnijih vojnih objekata nekadašnje Jugoslavije, podzemna baza za podmornice. Iako davno napušten, ovaj kompleks i dalje odiše atmosferom tajne i postao je magnet za urbane istraživače, ljubitelje historije i sve koji žele da zavire u manje poznata poglavlja Hladnog rata.
Tokom 1970-ih godina, kada je vojna strategija SFRJ bila snažno usmjerena na zaštitu obale, ulagalo se u čitav niz skrivenih objekata: obalske baterije, podzemne bunkere, kamuflirane vezove i, posebno, potkope, ukopane tunele u koje su mogle da se sklone podmornice i manji ratni brodovi.
Jugoslovenska ratna mornarica tada je imala čak 16 podmornica, pa je izgradnja ovakvih skrovišta bila strateški prioritet. U Boki kotorskoj nastala su tri potkopa: Rose, Rakite i Spilice. Svi su ukopani duboko u stijenu, gotovo nevidljivi iz zraka, i projektovani da brodove zaštite od izviđanja i eventualnog napada.
Tunel Rose, ukopan u masiv Luštice, najpoznatiji je i tehnički najkompleksniji među njima. Dug je oko 100 metara i širok približno osam, te je mogao primiti dvije podmornice istovremeno. Unutar objekta nalazili su se generatori za punjenje akumulatora, skladišta mina i torpeda, kao i mreža bočnih hodnika koji vode ka unutrašnjosti poluostrva.
Ulaz je bio skriven iza lažnih stijena postavljenih na metalne panele i iz zraka je izgledao kao obična obalna litica. Tek iz blizine otvarao se pravougaoni crni otvor koji vodi u unutrašnjost. Za razliku od drugih potkopa, Rose je imao i drumsku vezu i ulaz za teretna vozila, što ga svrstava u rang prave podzemne baze, a ne samo zaklonjene luke, prenosi Blic.rs.
Tuneli Rakite i Spilice, istočnije od Rose, korišteni su do početka 2000-ih. Služili su za zaklon manjih plovila, topovnjača i torpednih čamaca. More u njima dostiže dubinu od 3,5 do više od 5 metara, uz stotinjak metara ukopanog prostora dovoljnog da u potpunosti sakrije brod od pogleda.
Nakon raspada Jugoslavije, objekti su napušteni i ubrzo opljačkani. Tunel Rose danas izgleda poput scene iz postapokaliptičnog filma: zahrđale konstrukcije, potopljeni molovi, grafiti i tišina koja odzvanja. Početkom 2000-ih nakratko je poslužio kao kulisa festivala elektronske muzike Entrance, što je dodatno učvrstilo njegov kultni status.
Danas je ovaj potkop polusablasna, ali izuzetno zanimljiva tačka turističkih obilazaka Boke. Brojne ture iz Kotora, Perasta i Herceg Novog vode posjetioce u razgledanje tunela koji pravi dramatičan kontrast slikovitom selu Rose, bujnoj prirodi i plažama u neposrednoj blizini.
