Ova zgrada umjesto prizemlja ima tunel: Otvorio ga je Tito, nikad nije ispunio svoju svrhu
Beograd, glavni grad Srbije i dom za gotovo 1,4 miliona ljudi prema podacima iz 2021. godine, prepoznatljiv je po raznolikim arhitektonskim stilovima – od srednjovjekovne Beogradske tvrđave do kontraverznih novogradnji poput Beograda na vodi. No, jedno od njegovih najupadljivijih graditeljskih naslijeđa jeste brutalizam, stil koji se razvio između 1954. i 1970. godine, poznat po grubom betonu i monumentalnim formama.
Upravo u tom periodu, u samom srcu Beograda, nastala je jedna od najneobičnijih gradskih građevina – zgrada kroz koju prolazi tunel. Na Dečanskoj ulici, jednoj od ključnih saobraćajnih linija u centru grada, nalazi se objekat izgrađen tokom 1950-ih, koji na prvi pogled izgleda kao spoj stambene ili poslovne zgrade i saobraćajnog tunela. U stvarnosti, riječ je o zgradi kroz čije prizemlje prolazi Terazijski tunel – infrastrukturni objekt koji je odigrao važnu ulogu u modernizaciji gradskog saobraćaja.
Tunel se proteže u pravcu istok-zapad u dužini od 250 metara, povezujući raskrsnicu Dečanske i Nušićeve s produžetkom Brankove ulice, čime omogućava najbržu vezu između centra grada i Brankovog mosta, odnosno Novog Beograda i Zemuna. Taj podatak lako je potvrditi jednostavnim pogledom na mapu Beograda, piše bauštela.hr.
Prije izgradnje tunela, na toj lokaciji nalazio se restoran "Jadran", okružen vrtom, ribnjakom i fontanom. Početkom 1950-ih, arhitekta Dimitrije T. Leko dostavlja nacrt za novu Gradsku vijećnicu, koji uključuje i plan za izgradnju tunela. Godine 1955. započinje planiranje objekta koji će uskoro postati dom Saveza privrednih komora, a projekt potpisuje arhitektica Zagorka Mešulam. Građevina je konstruisana između 1957. i 1960. godine, sa unaprijed projektiranim otvorom za tunel koji tada još nije bio izgrađen.
Tunel su projektovali arhitekti Ljubomir Porfirović i Miloslav Vidaković, a svečano ga je otvorio Josip Broz Tito 4. decembra 1970. godine, zajedno sa suprugom Jovankom Broz, predsjednikom Skupštine Beograda Brankom Pešićem i zamjenikom Miladinom Šakićem.
Iako je tunel zamišljen kao revolucionarno rješenje za tadašnji gradski saobraćaj, ubrzo se pokazalo da njegov kapacitet nije dovoljan za potrebe Beograda. Tokom 1970-ih godina postojala je ideja o izgradnji dvostrukog tunela, ali taj plan nikada nije realizovan.
Zgrada nad tunelom, kao i sam tunel, ostaju trajno svjedočanstvo jednog arhitektonskog i urbanističkog poglavlja Beograda, koje do danas izaziva pažnju prolaznika i posjetilaca svojim neobičnim spojem funkcije, stila i simbolike.
