Neizmjerne vrijednosti: Nakon više od 300 godina pronađeno potopljeno kraljevsko blago
Godine 1708. britanske su snage potopile špansku galiju – veliki ratni i trgovački brod koji se koristio između 15. i 18. stoljeća – uz obalu današnje Kolumbije. Više od tri stoljeća kasnije, čini se da je njen teret, uključujući i zlatne novčiće, konačno omogućio naučnicima da potvrde identitet olupine.
Tim istraživača i mornaričkih oficira koristio je podvodno vozilo na daljinsko upravljanje kako bi proučio olupinu iz 18. stoljeća koju je kolumbijska vlada otkrila 2015. godine. Tokom istraživanja pronađeni su novčići koji dodatno ukazuju na to da se radi upravo o davno izgubljenoj galiji San José, naglašavajući značaj kovanog novca kao vremenskog bilješka u pomorskoj arheologiji.
„Flota Tierra Firme, kojom je zapovijedala galija San José, imala je ekskluzivni monopol na transport kraljevskog blaga između Južne Amerike i Iberskog poluostrva“, objasnila je Daniela Vargas Ariza, glavna autorica studije objavljene ove sedmice u časopisu Antiquity. Vargas Ariza je arheologinja povezana s Mornaričkom kadetskom školom „Almirante Padilla“ i Kolumbijskim institutom za antropologiju i historiju.
Prema saopštenju, ta flota bila je jedna od najvažnijih trgovačkih formacija španske (katoličke) monarhije, koja je od 16. do 18. stoljeća prenosila kraljevski teret s američkog kontinenta. Upravo to vodi do događaja iz 1708. godine, kada istorijski izvori bilježe da su Britanci potopili teško natovarenu San José u vodama današnje Kolumbije.
Novčići kao ključni dokaz
Najvažniji dokaz dolazi iz visoko detaljnih snimaka zlatnika razasutih po morskom dnu, koje je zabilježilo podvodno vozilo. Vargas Ariza i njene kolege koristili su te snimke za izradu trodimenzionalnog modela novčića, što im je omogućilo detaljniju analizu njihovih površina. Na osnovu toga su utvrdili da su novčići kovani 1707. godine u Limi, današnjem glavnom gradu Perua. To znači da brod nije mogao potonuti prije te godine.
„Novčići su ključni arheološki artefakti za datiranje i razumijevanje materijalne kulture, posebno u kontekstu brodoloma“, pišu istraživači u studiji. Dodaju da su ovakva nalazišta neprocjenjivi izvori istorijskih podataka, posebno kada se proučavaju događaji povezani s flotom Tierra Firme. Ručno kovani novčići nepravilnog oblika bili su, kako ističu, „glavna valuta u Americi više od dva stoljeća“.
Simbolika na novčićima
Na novčićima su prikazani simboli povezani s krunom Kastilje (kraljevstvo koje je u 15. i 16. stoljeću ujedinilo Španiju) i Leona (koji se 1230. ujedinio s Kastiljom), što dodatno potvrđuje špansko porijeklo broda. Na poleđini se nalaze simboli vezani za Herkula i kovnicu u Limi. Istorijski zapisi takođe povezuju te novčiće s pošiljkom blaga iz Perua iz 1707. godine, tokom koje je San José doživjela svoju tragičnu sudbinu.
„Ovi podaci snažno potkrepljuju identifikaciju olupine kao galije San José, hipoteze koja je prvi put iznesena 2015. godine“, zaključuju autori.
Studija potvrđuje da zlatnici, poput slojeva keramike u arheološkim iskopavanjima, predstavljaju vjerodostojne vremenske markere – odraze konkretne kulture i trenutka u historiji.
