Jedna od najapsurdnijih epizoda u historiji Balkana: 1925. dvije zemlje su ratovale zbog psa
Incident koji je ušao u istoriju pod nazivom “Rat psa lutalice” odigrao se u oktobru 1925. godine u Petrichu, na granici između tadašnje Kraljevine Grčke i Kraljevine Bugarske, i predstavlja jedan od najneobičnijih sukoba u istoriji Balkana između dva svjetska rata.
Sve je počelo zbog običnog psa, a završilo kratkim, ali krvavim oružanim sukobom u kojem je poginulo više od 50 ljudi i koji je gotovo prerastao u sveopšti rat između dvije države.
Kako je pas izazvao rat
U jeku napetih odnosa između Grčke i Bugarske, koje su se godinama sukobljavale oko teritorija u Makedoniji i Trakiji, u oktobru 1925. dogodio se incident kod planine Belasice. Grčki vojnik koji je bio na straži potrčao je za svojim psom koji je prešao granicu, ali su bugarski stražari otvorili vatru i usmrtili ga.
Atina je to protumačila kao neprijateljski čin i uputila ultimatum Bugarskoj: zahtijevala je izvinjenje, kažnjavanje odgovornih i odštetu od dva miliona franaka u roku od 48 sati.
Kada Sofija nije pristala na zahtjeve, grčke trupe su 22. oktobra prešle granicu i okružile grad Petrich. U sukobima s bugarskim pograničarima i pripadnicima VMRO-a, poginulo je više desetaka bugarskih civila i oko petnaest grčkih vojnika.
Intervencija Društva naroda
Bugarska je odmah zatražila međunarodnu pomoć, a na njen zahtjev Društvo naroda (preteča Ujedinjenih nacija) reagovalo je 26. oktobra.
Pod pritiskom Francuske, Italije i Velike Britanije, Grčka je pristala na prekid vatre i povlačenje vojske, uz obavezu da Bugarskoj plati 45.000 funti odštete. Povlačenje grčkih trupa završeno je do kraja mjeseca.
Političke posljedice i simbolika
Sukob je imao značajne političke posljedice: u Grčkoj je incident oslabio položaj generala Theodorosa Pangalosa, tadašnjeg autoritarnog vladara, dok je u Bugarskoj dodatno ojačao uticaj VMRO-a.
Istovremeno, Društvo naroda je dobilo pohvale za brzo i efikasno posredovanje – jedan od rijetkih slučajeva u kojem je međunarodna organizacija uspjela spriječiti širenje rata.
Iako je pas bio samo slučajni akter u čitavoj priči, njegovo trčanje preko granice simbolično je pokazalo koliko banalan događaj može zapaliti nestabilan Balkan.
Danas, gotovo stotinu godina kasnije, Bugarska i Grčka su članice Evropske unije i NATO-a, a „Rat psa lutalice“ ostao je kao istorijska anegdota i upozorenje da mir u regiji nikada ne treba uzimati zdravo za gotovo.
