Bila je ranjena dva puta i važan dio Jugoslavije: Nakon Titove smrti je živjela bez osnovnih prava
Jovanka Broz (1924–2013), supruga doživotnog predsjednika Jugoslavije Josipa Broza Tita, bila je jedna od najutjecajnijih i najzagonetnijih žena svog vremena. Od partizanske borbe do uloge prve dame socijalističke Jugoslavije, njen život obilježio je period velikih političkih preokreta, ali i ličnih tragedija koje su uslijedile nakon Titove smrti.
Rođena kao Jovanka Budisavljević 7. decembra 1924. godine u selu Pećane kod Udbine, poticala je iz porodice s dugom vojničkom i svešteničkom tradicijom. Tokom Drugog svjetskog rata pridružila se partizanima, gdje je ranjena dva puta i napredovala do čina potpukovnice Jugoslovenske narodne armije. Taj vojni i organizacijski angažman približio ju je Titovom užem krugu, a početkom pedesetih godina postala je njegova supruga i zvanično preuzela ulogu prve dame nove federacije.
Kao Titova pratnja, Jovanka je učestvovala u mnogim diplomatskim misijama i susretima sa svjetskim liderima. Bila je prisutna tokom susreta s američkim predsjednikom Richardom Nixonom, učestvovala na prijemima nesvrstanih zemalja i bila prepoznata kao važan dio jugoslovenske diplomatske slike u svijetu. Za svoj doprinos odlikovana je francuskim Nacionalnim redom zasluga.
Sedamdesetih godina došlo je do otvorenih sukoba između Jovanke i Titovih bliskih saradnika, među kojima su bili Stane Dolanc i Nikola Ljubičić. Optuživali su je za miješanje u politiku i narušavanje odnosa u državnom vrhu. Tito je 1975. napustio zajednički dom, a nakon 1977. više se nisu viđali, iako se nikada nisu zvanično razveli.
Poslije Titove smrti 1980. godine, Jovanka je nestala iz javnosti. Živjela je povučeno u vili na Dedinju, bez dokumenata, penzije i osnovnih prava, pod neformalnim nadzorom državnih službi. Tek 2009. godine ponovo je dobila lične isprave i slobodu kretanja, a u posljednjim godinama života progovorila je o svom položaju i decenijama izolacije.
Preminula je 20. oktobra 2013. godine u Beogradu, u 88. godini života. Sahranjena je uz državne počasti u Kući cvijeća, pored Tita. Neposredno prije smrti objavila je memoare pod naslovom Moj život, moja istina, u kojima je ispričala vlastitu verziju događaja nakon raspada braka i smrti supruga.
Jovanka Broz ostala je simbol jednog vremena – žene koja je prošla put od ratnice i heroine do zaboravljene figure jugoslovenske istorije. Njen lik poslužio je čak i kao inspiracija britanskoj seriji Doctor Who, u kojoj lik Tegan Jovanka nosi ime upravo po njoj.
