Otkrivene najstarije stijene na Zemlji: Ovo mijenja sve što znamo o planeti?
Detaljno istraživanje Nuvvuagittuq pojasa zelenih stijena dodatno je ojačalo tvrdnju Kanade da na njenom tlu postoje stijene koje datiraju još iz hadejskog eona. Ako se potvrdi, ove stijene bi mogle biti najstarije poznate stijene na Zemlji.
Zbog tektonskih procesa, vulkanske aktivnosti i erozije površine, Zemljina kora se konstantno reciklira, pa je vrlo malo, ako išta, preostalo od prvobitne kore formirane iz praistorijskog magmatskog okeana. Uz to, precizno datiranje izuzetno starih stijena predstavlja ozbiljan izazov, što dodatno otežava utvrđivanje koje stijene su najstarije preživjele.
Nuvvuagittuq pojas, koji se nalazi na istočnoj obali zaljeva Hudson u Kanadi, odavno se smatra jednim od najjačih kandidata. Čak i najmlađe procjene njegove starosti govore o oko 3,77 milijardi godina, dok najstarije dostižu 4,3 milijarde godina – brojka koja je gotovo neuporediva na planeti staroj manje od 4,6 milijardi godina, koja je u početku bila previše vruća za formiranje stijena.
Iako mnoge države vole da se pohvale rekordima – često i zbog potencijalne turističke koristi – starost Nuvvuagittuq pojasa ima značaj koji nadilazi nacionalni ponos. Granica između hadejskog i arhejskog eona službeno je postavljena na 4,03 milijarde godina unazad, a određena je korištenjem druge kanadske drevne stijene – kompleksa gnajsa Acasta. Hadejski eon se znatno razlikovao od svih kasnijih geoloških perioda, pa bi svaki trag iz tog vremena imao neprocjenjivu naučnu vrijednost.
Naučnici sa Univerziteta u Ottawi, Univerziteta Carleton i Francuskog nacionalnog instituta za održivi razvoj odlučili su da istraže da li Nuvvuagittuq stijene zaista potiču iz hadejskog doba.
Pogled s pojasa na zaljev.
Autor slike: Jonathan O'Neil/
Starije procjene o njihovoj starosti temelje se na odnosu izotopa neodimija – Nd-142 prema Nd-144. Iako se radi o istom elementu, ovi izotopi imaju različito porijeklo: Nd-142 nastaje raspadom samarijuma-146, čiji je poluživot oko 100 miliona godina. Već do prije 4 milijarde godina gotovo sav samarium-146 nestao je sa Zemlje. Zato stijene mlađe od 4 milijarde godina imaju konstantan odnos ovih izotopa, dok starije variraju u zavisnosti od količine samariumskog sadržaja.
No, ovakvi nalazi su dovedeni u pitanje zbog alternativne teorije po kojoj su stijene mogle biti obogaćene materijalom izolovanim od ostatka Zemljinog omotača.
Autori istraživanja su analizirali izotope u magmatskim intruzijama unutar Nuvvuagittuq pojasa i otkrili da one datiraju oko 4,16 milijardi godina unazad. S obzirom na to da su intruzije po definiciji mlađe od stijena u koje su prodrle, ovo pruža snažan dokaz da su stijene starije i da pripadaju hadejskom eonu. Iako priznaju da su alternativna objašnjenja moguća, autori naglašavaju da bi za njih bilo potrebno vrlo neuobičajeno podudaranje okolnosti – uključujući postojanje dva odvojena džepa omotača Zemlje koja su ostala izolirana i istovremeno reagovala s istim stijenama.
Iako već imamo kristale koji potiču iz hadejskog perioda – najpoznatiji su oni iz australskog lokaliteta Jack Hills – radi se o sitnim cirkonima koji su davno erodirali iz svojih matičnih stijena i tokom vremena završili u mlađim formacijama.
Loše vijesti za američki gradić koji tvrdi da ima „najstariju stijenu na svijetu“ – čini se da taj status pripada mnogo sjevernijoj lokaciji.
Istraživanje je objavljeno u časopisu Science.
