Istraživanja otkrila: Biljna zamjena za šećer ubija stanice agresivnog raka

Biljna zamjena za šećer stevija mogla bi se koristiti za liječenje najtežeg raka - bez nuspojava, pokazuje novo istraživanje

Studija objavljena u časopisu International Journal of Molecular Sciences pokazuje da fermentirani ekstrakt stevije ima snažno antikancerogeno djelovanje na ćelije raka gušterače. Ipak, za sada su ispitivanja provedena samo u laboratorijskim uslovima.

U određenoj mjeri

Istraživanja otkrila: Aspirin sprječava širenje raka

Stevija je poznata kao prirodni zaslađivač bez kalorija, ali istraživači sa Univerziteta u Hirošimi otkrili su da skriva daleko važniji potencijal. Fermentirana uz pomoć bakterije izolovane iz listova banane, stevija je pokazala izuzetno snažno antitumorsko djelovanje na ćelije raka gušterače – jednog od najagresivnijih i najsmrtonosnijih oblika karcinoma današnjice.

Ovo otkriće otvara vrata razvoju tzv. probiotskih terapija protiv raka.

Nije riječ o neutemeljenoj alternativnoj medicini

Na prvi pogled, termin „probiotska terapija“ može zvučati kao dio neprovjerene alternativne medicine, ali riječ je o naučno zasnovanom pristupu koji koristi žive mikroorganizme – najčešće laktobacile i bifidobakterije – kako bi se djelovalo na biološke procese u tijelu. Tu spadaju regulacija imunološkog odgovora, ublažavanje upalnih procesa i, sve češće, ciljana borba protiv tumorskih ćelija.

U slučaju najnovije japanske studije, bakterije iz listova banane korištene su za fermentaciju ekstrakta stevije, čime je nastao novi spoj s izraženim antikancerogenim svojstvima. Ovdje probiotske kulture ne djeluju direktno kao lijek, već kao biološki alat koji omogućava stvaranje snažnijih molekula koje tijelo inače ne bi moglo proizvesti. Ovaj pristup, poznat kao mikrobna biotransformacija, otvara prostor za razvoj potpuno novih terapijskih pravaca.

Rak gušterače – teško se otkriva, još teže liječi

Sa stopom petogodišnjeg preživljavanja manjom od 10%, rak gušterače spada među najsmrtonosnije oblike karcinoma. Često se otkriva kasno, brzo se širi i rijetko reaguje na konvencionalne terapije kao što su hemoterapija, radioterapija i hirurški zahvati. Zbog toga naučnici širom svijeta tragaju za alternativnim i efikasnijim terapijama.

Fermentacija kao ključ za oslobađanje ljekovitih spojeva

Istraživački tim predvođen profesorom Masanorijem Sugiyamom i vanrednim profesorom Narandalaijem Danshiitsoodolom pokazao je da fermentacijom ekstrakta stevije pomoću bakterije Lactobacillus plantarum SN13T dolazi do drastičnih promjena u hemijskom sastavu. Tako nastaje metilni ester hlorogenične kiseline (CAME) – spoj koji snažno uništava ćelije raka gušterače (linija PANC-1), a pritom ne šteti zdravim bubrežnim ćelijama (HEK-293), prenosi Index.

Bubrezi su posebno osjetljivi na toksičnost lijekova, pogotovo hemoterapije. Mnoge citotoksične terapije, poput cisplatina, izazivaju ozbiljna oštećenja bubrega. Zato se štetnost novih supstanci često testira upravo na bubrežnim ćelijama.

Ćelije HEK-293, standardna linija ljudskih embrionalnih bubrežnih ćelija, koriste se kao model za netumorske stanice. Njihova otpornost u ovom istraživanju potvrđuje da bi terapija mogla djelovati selektivno, ciljajući tumor, a ne zdrava tkiva.

CAME, koji nastaje mikrobiološkom transformacijom, pokazao se znatno efikasnijim od nefermentirane stevije, pa čak i od same hlorogenične kiseline iz koje potiče. Enzimi bakterija iz banana igraju ključnu ulogu u tom procesu.

Šta su pokazali eksperimenti?

U laboratorijskim uslovima, naučnici su uporedili djelovanje fermentiranog i nefermentiranog ekstrakta stevije. Pokazalo se da fermentirani ekstrakt (FSLE) efikasnije uništava ćelije raka gušterače i ne oštećuje zdrave stanice čak ni pri visokim koncentracijama.

CAME ne samo da izaziva apoptozu – programiranu smrt ćelije – nego potencijalno omogućava i selektivno djelovanje, što je ključ za razvoj sigurnih terapija protiv raka.

Zašto terapija djeluje selektivno?

Postoji nekoliko razloga zašto određeni antikancerogeni spojevi djeluju samo na tumorske, a ne i na zdrave ćelije.

Glavno objašnjenje leži u razlici metabolizma: tumorske ćelije imaju ubrzan metabolizam i veću potrebu za energijom, pa su osjetljivije na stres u mitohondrijima i poremećaj oksidativne ravnoteže. CAME najvjerovatnije izaziva upravo takvu vrstu stresa.

Također, tumorska tkiva često imaju više receptora i enzima koji prepoznaju i apsorbuju spojeve poput CAME-a, što dodatno pojačava selektivni efekat.

Zdrave stanice, s druge strane, imaju strožu kontrolu nad mehanizmom apoptoze, dok su tumorske stanice mnogo bliže tački aktivacije tog procesa – što znači da lakše ulaze u staničnu smrt kad se susretnu s agensima poput CAME-a.

U studiji je potvrđeno da najviša koncentracija FSLE-a nije pokazala značajnu toksičnost prema zdravim ćelijama, što dodatno potvrđuje selektivnost ovog potencijalnog lijeka.

Šta slijedi?

Sljedeća faza istraživanja bit će testiranje na životinjskim modelima, kako bi se procijenili sigurnost, efikasnost i optimalne doze CAME-a u stvarnim biološkim sistemima.

Prema riječima prof. Danshiitsoodola, istraživanje ne samo da produbljuje znanje o mikrobnoj biotransformaciji biljnih ekstrakata, već otvara mogućnost korištenja probiotika kao prirodnih antitumorskih sredstava.