NATO jača vojne kapacitete: Garantovat će sigurnost u našem dijelu Evrope
Iako se nakon završetka hladnog rata činilo da su ratovi na zapadnom Balkanu 90-ih godina posljednji sukobi u Evropi i da će nakon uspostavljanja mira i u tom dijelu kontinenta nastupiti period saradnje među bivšim neprijateljima, to se nije desilo.
Proširena invazija na Ukrajinu u februaru 2024. godine uklonila je posljednje iluzije da je moguć povratak na period nakon hladnog rata, a to je dovelo do čitavog niza posljedica koje će opredijeliti budućnost evropskog kontinenta u decenijama koje dolaze.
Potez Berlina
U novom bezbjednosnom kontekstu koji je nastao nakon početka rata u Ukrajini, NATO-članice su odlučile da će značajno povećati izdvajanja za odbranu, ali i pojačati svoje snage. Jedna od najvažnijih odluka u tom kontekstu je povećanje prisutnosti na istočnim granicama Alijanse, posebno u zemljama Baltika, pa zatim i u Poljskoj, Slovačkoj, Mađarskoj, Bugarskoj, Rumuniji i Bugarskoj, ali i na hladnom sjeveru, koji zbog topljenja leda i otvaranja novih pomorskih ruta postaje sve važnije bezbjednosno područje. NATO je u protekle dvije godine uspostavio četiri nove multinacionalne borbene grupe i rasporedio ih u zemljama na svom krajnjem istoku. Na svojoj stranici NATO je naglasio da je time praktično udvostručio snage.
Iako SAD u Evropi imaju gotovo 100.000 vojnika, Washington je donio nekoliko odluka s ciljem ne samo slanja dodatnih trupa nego i dodatnih najmodernijih vojnih sposobnosti, poput aviona F-35 i protivvazdušnih sistema Patriot, posebno na istoku Evrope. SAD su u Evropu prebacile i strateške bombardere, pomorske borbene grupe i druge značajne odbrambene resurse. Čini se da je cilj Washingtona završiti rat u Ukrajini, ohrabriti Evropljane da izdvajaju više za odbranu, ali i zadržati vojne snage na kontinentu kao preventivu za novu nestabilnost, a onda fokusirati se na Bliski istok i Kinu.
U potezu bez istorijskog presedana, Njemačka će u Litvaniju do 2027. godine prebaciti oko 5.000 vojnika koji će tamo imati trajno prisustvo, što je prvi put nakon Drugog svjetskog rata da se Berlin odlučio na ovakav potez. Njemačka je ponudila i vojnu pomoć Poljskoj u jačanju njenih vazdušnih i protivvazdušnih kapaciteta, što je Varšava prihvatila. Njemačka baza nalaziće se samo 100 kilometara od granice s Rusijom, a NATO je ovaj potez obrazložio potrebom da se zaštiti uski pojas na poljsko-litvanskoj granici od potencijalne ruske invazije.
Kao nova NATO-saveznica, Finska će sljedećeg mjeseca poslati trupe na Island kako bi tamo podržala NATO-misiju vazdušnog patroliranja nad arktičkim područjem. Kako je saopšteno, finsko vazduhoplovstvo angažovaće četiri F-18 lovca i druge elemente finskih oružanih snaga. Primarna misija će biti kontrola vazdušnog prostora i sprečavanje eventualnih upada ruskih letjelica. Finska je slične resurse već raspodijelila u Rumuniji kako bi zaštitila istočni dio NATO-područja.
I britanske trupe pripremaju novi angažman na sjeveru Evrope. Kraljevska mornarička pješadija će, zajedno s britanskim specijalcima, biti angažovana na arktičkom krugu. Ove jedinice mjesecima se pripremaju za angažovanje na području vječitog snijega i leda, gdje temperature redovno padaju i na 35 stepeni Celzijusa ispod nule.
Zona odgovornosti
Kao što smo više puta pisali, NATO pridaje veliku pažnju i zapadnom Balkanu, ali bezbjednosni prioriteti su više političke nego vojne prirode, jer Alijansi ne prijeti vojna prijetnja na ovom području, već su prijetnje prevashodno političke prirode. NATO, naime, smatra da Rusija koristi resurse, poput industrijskih postrojenja kojima raspolaže na ovom području, za potkopavanje evropske bezbjednosti. Uprkos tome što je akcent na suzbijanju ruskih političkih i ekonomskih aktivnosti u regionu, NATO ima i vojno prisustvo. Misija KFOR-a na Kosovu jedna je od najvećih na svijetu, a NATO-prisustvo u BiH pomaže vojnoj misiji EU - EUFOR Althea da održi mir i bezbjednost.
U širem vojno-bezbjednosnom konceptu očigledno je da Zapad cijelo Balkansko poluostrvo vidi kao svoju zonu bezbjednosne odgovornosti, što u praksi znači da će NATO garantovati bezbjednost u našem dijelu Evrope.
