Beskrajni krugovi “šarganske osmice”
/
Zapadna Srbija ima Ovčarsko-kablarsku klisuru, kućicu na Drini posred Bajine Bašte, duvan čvarke, sjenički sir, klekovaču, ima nekoliko pećina, desetak visoravni, nekoliko kanjona, ima starih sela, još starijih spomenika, vodopade, familiju Tarabić, ima parkove, manastire, brvnare, vile, vidikovce i muzeje, ali više od svega ima - Taru.
I kada zapadna Srbija ne bi imala ništa osim Tare - i to ne cijelu Taru, nego tek njenu trećinu ili čak petinu - opet bi to bila jedna od najljepših, vjerovatno i najljepša regija Srbije. Tara jeste planina, jeste i nacionalni park, ali ona je i nešto više, a to “nešto više” je nemoguće objasniti. I kao što nije moguće opisati mrak Ledene pećine ili gustinu sjeničke magle, isto tako je neuhvatljiva i ljepota ovog čuda.
Pančićev skakavac
Na prvim kilometrima putnik saznaje sve što treba da sazna: na Tari je svojevremeno Josif Pančić otkrio omoriku koja je po njemu dobila i ime, nakon toga je uočen i Pančićev skakavac, planinom skita veliki broj mrkih medvjeda, nigdje ih u Srbiji nema više, po šumama i visoravnima lutaju vukovi, divlje mačke, kune zlatice, sve miriši na bukvu, jelu, smrču, crni jasen, hrast sladun, crni grab, cer... Na Tari samo još letećih vjeverica nema.
- Omorika je pronađena 1875. godine u Sklopovima kod sela Zaovine na Tari. Prvi put za omoriku Pančić je saznao 1856. godine na putovanju po užičkom okrugu, ali tada nije mogao da nađe nikoga ko bi uspeo da mu pokaže to drvo. Posle dvadeset godina traganja Pančić je uspeo da se susretne sa novom vrstom četinara i da je predstavi naučnoj javnosti. Pančić je ime za novu četinarsku vrstu uzeo iz naroda, jer se reči “mor, moriti, omorina” odnose na sumornu boju četinarske šume, priča turistički vodič Vojko Mihelič.
Prva stanica na putovanju Tarom je - Mokra Gora. Područje oko sela je proglašeno parkom prirode Šargan. Autentično etnološko nasljeđe, tradicionalni proizvodi koji su očuvali duh minulih vremena i raskošna priroda - to su dijelovi mokrogorskog mozaika. Najpoznatija atrakcija Mokre Gore svakako je vožnja “šarganskom osmicom”, prugom koja je nekada bila žila kucavica i veza Evrope sa Jadranskim morem.
- Od Beograda do Dubrovnika i Zelenike, od 1925. do 1974. godine kroz tunele, preko mostova i kroz planinske useke saobraćao je čuveni voz ćira. Deo ove pruge na relaciji otrgnut je od zaborava i čuvenom “šarganskom osmicom” ponovo odjekuje klaparanje vagona i pisak parnjače muzejskog voza Nostalgija. Od Mokre Gore do stanice Šargan Vitasi Nostalgija prolazi kroz 22 tunela, preko pet mostova, savladava visinsku razliku od 300 metara i sve to na ukupnoj razdaljini od 15.440 metara, priča Mihelič.
Vožnja “šarganskom osmicom” traje bezmalo tri sata. Odvažne i neoprezne putnike koji odmah stanu na pragove između vagona dočekaće prvi tunel koji je dugačak gotovo dva kilometra. Nostalgija ne tutnji prugom, prosječna brzina voza je dvadeset kilometara na čas, pa prva vožnja kroz mrak tunela nije nimalo bezbrižna. Ipak, u trećem tunelu je hrabri putnik već svikao na tamu koju povremeno prekida crveno svjetlo glavne lokomotive.
Ako na Tari postoji veće čudo od “šarganske osmice”, onda su to - Kinezi. Na svakom metru - grupa Kineza. Čini se kao da nijedan nije ostao kući. Kinezi na peronu, Kinezi u restoranima, Kinezi u vozu, Kinezi u prodavnicama suvenira. Ama jedan da je ostao u Kini, pa i nekako, nego svi se rasturili Tarom. Duhoviti domaćini kažu da je voz koji “juri dvadeset” za njih prava atrakcija naspram njihovih svemirskih brodova koji lete po prugama.
- Ova uzana pruga imala je veliki ekonomski, politički i vojnostrategijski značaj za novostvorenu državu Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca. Pruga je od Užica do Mokre Gore zaposlila oko 500 ljudi. Dugo je predstavljala važan putni pravac koji je povezivao Beograd, istočnu Srbiju od Prahova sa Sarajevom, Dubrovnikom, Bokom kotorskom, Kninom i Prijedorom, priča Mihelič.
Krajem devedesetih godina prošloga vijeka mještani Mokre Gore su dobrovoljnim radnim akcijama uredili cijelu trasu “šarganske osmice”, na jednom dijelu ove pruge je Emir Kusturica snimao film “Život je čudo”, a potom je, nekoliko kilometara dalje, podigao drugu stanicu za svakoga ko plovi Tarom - Drvengrad koji je podignut na brdu Mećavnik, svojevrsnom planinskom ostrvcetu iznad koga se pruža nekoliko većih brda.
Kusturičino imanje ima gradsku kapiju, trinaest ulica, dva trga, dva sokačeta, bioskop, crkvu, pijacu, sportski centar, restorane, teniske terene... Ulice i trgovi nose nazive poznatih ličnosti iz svijeta književnosti, filma i sporta poput Ive Andrića, Federica Fellinija, Aleksandra Tarkovskog, Maradone, Bruce Leeja, Abasa Kjarostamija. U selu se nalazi više od 50 brvnara koje su prenijete iz okolnih zlatiborskih sela.
Bele vode i kosmička kugla
- Ideja za izgradnju Drvengrada kod Kusturice se rodila za vreme snimanja filma “Život je čudo”. Fasciniran lepotom snegom zavejanog Mećavnika, odlučio je da ovde podigne svoj grad-mesto. U Drvengradu je sve u znaku filma, a naročito sredinom januara kada se održava filmski i muzički festival Kustendorf. Tada ovde možete sresti Johnnyja Deppa, Monicu Bellucci, Nikitu Mihalkova, kazao je Mihelič.
Ima Tara još trista čuda: bele vode, kosmičku kuglu, selo Kremnu, mljekare, rakijska postrojenja, vidikovce sa kojih malo ko želi da ode, jer Taru naprosto nije moguće vidjeti. Nju treba samo i jedino - gledati.
