Predizborni inžinjering hvata zalet
Tačno dva mjeseca su ostala do 6. oktobra i ovogodišnjih lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini. Njihove petomjesečne pripreme izbora, započete majskim raspisivanjem, u punom su jeku, naročito u Centralnoj izbornoj komisiji, koja, po propisanom tajmingu, obavlja sve poslove, uključujući nedavno žrijebanje i potvrdu lista sa više od 26.000 kandidata, čija imena će, iako su već osvanula na nekim portalima, do 22. avgusta zvanično biti objavljena u dnevnim listovima i Službenim novinama. Uz to, i uz CIK-ovu budnost kroz kažnjavanje stranaka zbog kršenja propisa (dosad izrečeno više od 100.000 KM kazni), idu radnje, potezi i stranačka obrada terena, kojom ne samo kidiše na izborne propise – s tehničkim izmjenama, koje nam je 26. marta nametnuo šef OHR-a – već se ciljano svode na to da uhodani timovi partijskih operativaca, uveliko hvatajući zalet, odrade ono što se zove predizbornim inžinjeringom.
Čitajte kolumne Zlatka Dukića:
Tlocrt predizborne slike je ovakav: 296 političkih subjekata (?!) je u ovoj trci, od čega je 110 stranaka, 58 koalicija, 26 nezavisnih likova, 43 nezavisna kandidata nacionalnih manjina i devet lista nezavisnih kandidata; CIK je odbio šest prijavljenih kandidata zbog propusta u prijavi; kandidati će se boriti za 3.300 mjesta (mandata), što znači da će se za svaku stolicu začešljavati po osam kandidata; trka se vodi za 58 opštinskih vijeća u Federaciji, 53 skupštine opština u Republici Srpskoj, za 111 načelnika opština u BiH, 21 gradsko vijeće u Federaciji, 10 gradskih skupština u RS-u, 31 gradonačelnika u BiH i za Skupštinu Brčko distrikta BiH; od 68 kandidatskih lista za koje je CIK utvrdio nedostatke ili nepravilnosti, 62 su ispunile uslove za ovjeru, a šest ih je odbijeno.
Kad bi se sve svodilo na ove cifre i zvanične CIK-ove podatke, predizborna priča bi bila rutinska, možda i monotona. No, pošto je tako nešto ravno mislenoj imenici, većina “političkih subjekata” se, mnogo prije početka trke, vratila staroj “ljubavi” – predizbornom inžinjeringu, dakle, zakulisnim radnjama, koje, dokazano, vode željenom izbornom ulovu, uz nevažnu “sitnicu” izigravanja i ismijavanja propisa. Ovog puta ne samo da neće biti izuzetka od te stare, omiljene discipline. Ovog puta su u igri i neke nove, samo naoko maštovite, a u suštini im je ime podzemne i nečasne radnje.
Počelo je prijavljivanjem lista, kada su neki stranački špic-igrači, i sa državnog nivoa, osvanuli kao nosioci lokalnih listi. I laik vidi da je to otvorena i bezočna podvala: želi se pobuditi biračka naklonost, iako dotičnom imenu ne pada ni na kraj pameti da se odrekne pozicije (i para) na višem i da se spusti na opštinski nivo. Ne dođosmo sebi od ovog mamca za naivne, kad nas je, nakon CIK-ove objave privremenog biračkog spiska, zatekla (neke šokirala) vijest o 129.000 imena s biračkim pravom (u zemlji i inostranstvu) više nego 2022. godine. Iako će CIK konačan birački spisak objaviti 45 dana uoči izbora, po privremenom ispada da pravo glasa ima 3.406.088 ljudi, što je ravno naučno-političkoj fantastici. Sijevnule su reakcije, koje su argumentima dovele u pitanje ove cifre, posebno onu o 549.914 birača “viška” u odnosu na podatak da su na kraju 2023. pravo glasa u BiH imala 2.856.174 lica. Pa se poteže broj o 3,53 miliona stanovnika BiH po popisu iz 2013. godine, od čega je 692.701 maloljetna osoba, a pravo glasa imala 2,84 miliona ljudi. Dodatnu sumnju u tačnost ove statistike – i kad se zanemari izreka o postojanju tačnih, netačnih i statističkih podataka – proizvode cifre o beskrajnoj koloni onih koji su otišli iz zemlje, kao i demografija: 2023. u BiH je rođeno 24.938 beba, a umrlo 34.434 ljudi (negativan priraštaj 9.496), dok je za posljednjih šest godina rođeno 163.850, a umrla 247.063 lica (razlika 83.213).
Jedini mogući odgovor na pitanje otkud toliko veći broj onih s pravom glasa, leži u vraćanju naslovu ove kolumne: računa se na one koji će, po zadatom ritmu, fiktivno vaditi lične karte u ciljanim opštinama, a pošto to nije dovoljno – na dan izbora slijede konvoji autobusa s one strane Drine (a i sa još nekih strana). To su ključni plodovi rada stranačkih inžinjeraca. Nijedna dosadašnja izmjena izbornih propisa u nas nije naudila podzemnom inžinjerskom radu, redovnom alatu većih, bogatijih i uticajnijih partija. Nipošto se toga ne bi odrekle. Em imaju iskustvo i naviku da tako “osvoje” glasove, em su – u sredinama s jednopartijsko-jednonacionalnom moći i vlasti (recimo, jugozapadni dijelovi Federacije i RS-a) – to pretvorili u vlastiti osobeni znak. Neuništiv i nekažnjiv (?).
Zbog svega ovoga, tačno dva mjeseca do lokalnih izbora, neodoljiva su dva utiska: prvi – da za uhodane falange stranačkih predizbornih inžinjeraca još nisu izmišljene prepreke za maštu i planski terenski rad, te drugi – na vrijeme smo pripremljeni za to da i ovi lokalni izbori budu vrlo slični nizu dosadašnjih istovrsnih lakrdija, odavno smještenih u predsoblje cirkusa, koji je, po mnogima, nadimak ovog društva i države.
