Historija BiH na 2.250 stranica
Institut za historiju UNSA sa promocijom edicije šest tomova o historijskoj prošlosti Bosne i Hercegovine izlazi u domaću i inostranu naučnu javnost. Edicija će zasigurno pridobiti interesovanje šire naučne javnosti. Ovo utoliko više što je bosansko pitanje uzeto kao pitanje opstojnosti bosanskohercegovačkog društva i države u drugoj polovini XX stoljeća u cijelosti internacionalizirano.
Uspješna država
Radi se o istorijskom kretanju u kojem se izgradnja mira i državnih institucija Bosne i Hercegovine, od postizanja Dejtonskog mirovnog sporazuma potkraj XX stoljeća, odvija uz angažovanje institucija međunarodne zajednice i Evropske unije.
Naučni pristup u izučavanju istorijske prošlosti Bosne i Hercegovine izvelo je 47 autora. Ova velika skupina istraživača je, u organizaciji Instituta za historiju, pripremila šestotomnu ediciju: Historija Bosne i Hercegovine na 2.250 stranica. Edicija je obuhvatila glavne istorijske periode iz cjeline prošlosti BiH, zapravo od prahistorijskog do savremenog doba. Od devetog stoljeća Bosna uspostavlja i razvija svoju srednjovjekovnu državnu organizaciju, koja je u srednjem vijeku postala, za to doba, poznata i uspješna država.
Svoju samostalnost Bosna gubi u osvajačkom pohodu Otomanske imperije 1463. godine. U sastavu Otomanske imperije od 1463. do Berlinskog kongresa 1878. godine Bosna egzistira kao zasebna teritorijalno-upravna i kulturološka cjelina. Njena višereligijska i višekulturna struktura ostaje konstanta tokom otomanske i austrougarske uprave. Na Prvom zasjedanju ZAVNOBiH-a Josip Vidmar, predsjednik Osvobodilne fronte Slovenije, u pozdravnom govoru reći će: Bosna i Hercegovina je najkomplikovanija država zbog svog višenacionalnog sastava. Kad u njoj mogu biti zbratimljenost i ravnopravnost naroda, mogu biti i u cijeloj Evropi.
Odlukama Berlinskog kongresa 1878. godine Bosna i Hercegovina dobija međunarodne granice. U prvoj Jugoslaviji (kraljevini) od 1918. do 1941. godine BiH postaje predmet podjela između dva velikodržavna projekta srpskog i hrvatskog, koji su imali težnju o zaokruživanju srpskog i hrvatskog etničkog prostora u Bosni i Hercegovini, dovodeći time u pitanje opstojnost istorijskog bića i teritorijalnog integriteta BiH.
Tokom Drugog svjetskog rata BiH je okupirana od fašističkih snaga i izložena bratoubilačkom uništenju njenog stanovništva. Nasuprot tome, Bosna i Hercegovina je imala istorijsku sreću da se u njoj razviju Narodnooslobodilačka borba i široki narodnooslobodilački i antifašistički pokret. Glavnina partizanskih snaga sa Vrhovnim štabom izvodi odbrambeno-oslobodilačke aktivnosti više od tri godine na prostoru BiH. U tom antifašističkom oslobodilačkom ratu, narodi BiH uzimaju učešće i podnose velike žrtve.
Unutar snažnog narodnooslobodilačkog i antifašističkog pokreta, izrasla je ideja ZAVNOBiH-a. Na ovoj ideji je obnovljena državnost Bosne i Hercegovine u obliku ravnopravne federalne državne jedinice unutar Demokratske federativne Jugoslavije. Kao republika u svojstvu federalne državne jedinice u Jugoslovenskoj socijalističkoj federaciji, Bosna i Hercegovina je od Prvog zasjedanja ZAVNOBiH-a 1943-1992. godine zabilježila civilizacijski iskorak u svom socijalnom, ekonomskom i kulturnom razvoju i razvoju sopstvene državnosti.
Sa visokorazvijenom sopstvenom državnošću, Bosna i Hercegovina je uspješno odgovorila istorijskim izazovima koji su se zgusnuli od 1990. do 1995. godine. Mirno je ušla u višepartijski sistem vladavine potkraj 1990. U miru je izvela projekt slobodnog ispoljavanja volje građana na referendumu o nezavisnom i suverenom državnopravnom statusu Bosne i Hercegovine u februaru i martu 1992. godine.
Nije imala istorijsku sreću da u miru realizuje demokratsku volju građana i započne integraciju u euroatlantske institucije. Na izazov vojne agresije srpsko-crnogorskog režima Bosna i Hercegovina je odgovorila jedinstvom patriotskih snaga i jedinstvom Ratnog predsjedništva Republike BiH u odbrani integriteta i suvereniteta države Bosne i Hercegovine.
Uz angažovanje međunarodne zajednice izgrađen je konsenzus velikih svjetskih sila o zaustavljanju rata u BiH i započelo doba izgradnje mira i postdejtonske integracije Bosne i Hercegovine u Evropsku uniju i NATO-savez.
Istorijska istina
Institut za historiju UNSA, sa pripremljenom edicijom od šest tomova “Historija Bosne i Hercegovine”, podastire naučnu istinu o istorijskom bitisanju BiH od prahistorijskog i antičkog vremena do savremenog doba na kraju XX stoljeća. To će biti nezamjenljiv doprinos istorijskoj istini o viševjekovnoj opstojnosti bosanskohercegovačkog društva i države.
Ova šestotomna edicija o historiji BiH važno je postignuće za afirmaciju i razvoj državnosti BiH u XXI i narednim stoljećima. Istovremeno, ovo je veliko postignuće u procesu evropeizacije Bosne i Hercegovine. Institut za historiju i njegovi istraživački kadrovi zavređuju najširu podršku UNSA i šire bosanskohercegovačke društvene zajednice. Uz podršku naučnih i univerzitetskih centara u zemljama EU, Institut za historiju može putem organizovanja međunarodnih naučnih konferencija doći do šire sinteze naučne istine o istorijskoj prošlosti BiH. Time će Institut dati doprinos ubrzanju integracije države Bosne i Hercegovine u Evropsku uniju.
