Evropska unija jača namjensku industriju
- Odnosi između EU i NATO-a u 2024. godini biće ključni za davanje odgovora na pitanje u kojoj mjeri će evroatlantske integracije pokazati otpornost i demonstrirati skeptičnim državama i narodima u Evropi i izvan nje da li imaju institucionalne kapacitete da garantuju ne samo demokratsku, vojnu i ekonomsku snagu nego i dugoročnu pouzdanost partnerstva.
Obnova zaliha
Prvi od dva “testa” koji će pružiti odgovor na ovo pitanje je sposobnost Sjedinjenih Država da nastave pružati pomoć i podršku Ukrajini, nakon što je EU odobrila paket pomoći od 50 milijardi evra.
Drugi “test” je odnos između NATO-a i EU, a demonstracija stanja odnosa će biti predstojeći NATO-samit koji se ovog ljeta održava u Washingtonu, koji će na praktičan način pokazati ujedinjenost oko ključnih geostrateških transatlantskih ciljeva.
EU bi do tada trebalo da predstavi svoju strategiju za razvoj namjenske industrije, a do tada će biti poznati i rezultati izbora u Uniji, odnosno hoće li Ursula von der Leyen, predsjednica Komisije i glavna zagovornica jače integracije odbrambene industrije u Evropi, imati šansu da ostane predsjednica izvršnog evropskog tijela.
Najveći evropski bezbjednosni izazovi su rat u Ukrajini i odnos prema Rusiji, rat u Gazi, energetska bezbjednost, prohodnost globalnih lanaca snabdijevanja, navigacija komplikovanih odnosa s Kinom, problem nelegalnih migracija, borba protiv misinformacija i slabljenja demokratskih temelja u Evropi i Americi, ali i potencijalna destabilizacija zapadnog Balkana.
Mnogi analitičari vjeruju da ima razloga za optimizam, jer je Njemačka značajno povećala ulaganja u odbranu i poslala borbenu brigadu u Litvaniju; Mađarska je konačno blizu ratifikacije ulaska Švedske u Alijansu; ključne evropske zemlje, uključujući i Ujedinjeno Kraljevstvo, pružile su bezbjednosne garancije Ukrajini, a i evropska odbrambena industrija počela je razvijati svoje kapacitete za koje se očekuje da će puni nivo doseći naredne godine.
Jens Stoltenberg, generalni sekretar NATO-a, rekao je da se mir u Evropi može osigurati ako Vladimir Putin, predsjednik Rusije, shvati da se geostrateški ciljevi ne mogu ostvariti na bojnom polju, što, prema njemu, znači da se trajan mir u Evropi ne može osigurati bez davanja dugoročne podrške Ukrajini u oružju i municiji, za šta je potrebno pokazati da NATO-zemlje mogu obnoviti vlastite zalihe. On je prilikom nedavne posjete Bavarskoj, gdje će biti izgrađena fabrika za proizvodnju američkih protivvazdušnih sistema Patriot, kazao da su NATO-članice u Evropi i Kanada prošle godine povećale investicije u odbranu za 11 odsto, a da će ove godine 18 NATO-članica doseći nivo od dva odsto izdvajanja BDP-a za odbranu.
Von der Leyenova je nedavno izjavila da nije dovoljno samo izdvajati za odbranu već da je potrebno učvrstiti demokratiju kroz borbu protiv cyber napada i dezinformacija. Ona je takođe naglasila da su odnosi između EU i NATO-a temelj evropske bezbjednosti.
“Većina članica EU su članice NATO-a, a to znači da naša strategija saradnje u oblasti evropske odbrambene industrije mora biti u tijesnoj koordinaciji s NATO-om kada je riječ i o planiranju i standardizaciji”, rekla je ona.
Region zapadnog Balkana, a posebno BiH, važan je i za NATO i EU ne samo kao dokaz da su sposobni garantovati bezbjednost na svojim granicama nego i zbog toga što je region ključan za bezbjednost Unije.
Zajedničke vježbe
Proteklih nekoliko sedmica u Sarajevu je boravilo nekoliko visokih delegacija iz NATO-a, Njemačke, SAD-a, ali i drugih zemalja.
Region je nedavno posjetio i Mircea Geoană, zamjenik generalnog sekretara NATO-a, koji je rekao da je region od strateške važnosti za NATO, te to potkrijepio garantovanjem teritorijalnog integriteta BiH, ali i pojačanim prisustvom na Kosovu.
Jučer je Ministarstvo odbrane BiH posjetila i delegacija Komande vojske SAD-a za Evropu i Kancelarije državnog sekretara za odbranu SAD-a, gdje su pružili podršku jedinstvenim Oružanim snagama BiH. Istakli su da će u skladu s Dejtonskim sporazumom nastaviti pomagati OSBiH kroz opremu i obuku, a u planu su i nove zajedničke vježbe s američkom vojskom.
